چکیده:
خانه فضایی است که آدمی از دیرباز به طور روزمره از آن تاثیر گرفته و برآن تاثیر می گذارد و خانه اولین فضایی است که آدمی احساس تعلق فضایی را درآن تجربه می کند احداث یک خانه پدیده ای فرهنگی محسوب شده و شکل و سازمان فضایی آن به شدت تحت تاثیر فرهنگی است که به آن تعلق دارد از طرفی دیگر با بررسی آموزشهای دینی و اسلامی در ارتباط با ویژگیهای خانه مطلوب با مقولاتی مانند توصیه به داشتن حریم خانه، پرهیز از اشراف متقابل نور درخانه ،پرهیز از بیهودگی ایجاد آرامش ، امنیت ، سکون و … مواجه می شویم. لذا با توجه به فرهنگ غنی ایران زمین و همچنین براساس موارد مطرح شده درمسکن مطلوب دراسلام نیاز به شناخت و بیان عناصر و ویژگیهای موجود درطراحی مسکن ایرانی براساس فرهنگ ایرانی و مباحث مطرح شده دردین و شریعت احساس می شود.

از این رو در این تحقیق با هدف تبیین الگوهای طراحی مسکن با توجه به مقوله فرهنگ با درنظرداشتن مفاهیمی چون قلمرو مقیاس انسانی ، خلوت و… به نگارش درآمده است. نتایج نیز بیانگر آن است که درالگوهای طراحی معماری مسکن علاوه برجنبه سرپناه بودن خانه به عنوان نقش اصلی آن جنبه والای خانه که ایجاد محیطی مطلوب برای زندگی براساس فرهنگی ایرانی است نیز بایستی بیش ازپیش مورد توجه قرارگیرد.

تعریف فرهنگ
اولين كاربرد واژه ي فرهنگ در انگليسي مربوط به پرورش حيوانات و به عمل آوردن محصولات زراعي بودو همچنين با مفهوم عبادات ديني ارتباط داشت .از قرن شانزدهم تا قرن نوزدهم، فرهنگ كم كم به معناي بهبود و اصلاح جامعه در كليت آن نيز به كار رفت و به منزله نوعي معادل ارزشي براي تمدن استفاده شد. با ظهور مكتب رمانتيسيزم در دوره انقلاب صنعتي واژه ي فرهنگ براي سنجش رشد معنوي به كار رفت اما با ظهور مليت گرايي رمانتيك در قرن نوزدهم، تعريف تازه اي از واژه ي فرهنگ ظاهر شد كه تأكيد خود را بر سنت و زندگي روزمره به عنوان ابعاد فرهنگ مي نهاد. اين تحولات گوناگون تاريخي به نحوي مبهم در سه نوع كاربرد رايج اصطلاح فرهنگ انعكاس يافته است:

اشاره به رشد فكري، روحي و زيبايي شناختي فرد، گروه و جامعه. به اين معني كه فرهنگ تقريباً معادل با تمدن و پيشرفت اخلاق فردي و جمعي در نظر گرفته مي شود. ( ديدگاه جامعه شناسان)
دربر گرفتن تعدادي از فعاليت هاي ذهني و هنري و محصولات آنها ( فيلم، هنر و تئاتر ) .فرهنگ در اين كاربرد كمابيش معادل با هنرهاست.( ديدگاه زيبايي شناسان و منتقدين ادبي)
براي مشخص كردن كل راه و رسم زندگي، اعمال، فعاليت ها، باورها و آداب و رسوم تعدادي از مردم، يك گروه يا يك جامعه.( ديدگاه مردم شناسان)