مقدمه
نياز انسان به طبيعت، نيازيست انكار ناپذير، سفر در طبيعت و هم اقامت در آن و مأنوس شدن با آن در ساختن روح انسان بسيار تأثير گذارند و معماري از عوامل تعيين كننده نحوه اقامت و بي شك نحوه برخورد او در اين اقامت با طبيعت است. معماري علاوه بر اين كه به ايجاد رابطه با محيط طبيعي كمك مي‌كند، وظيفه محافظت از آن را در برابر آسيبهايي كه از طرف انسانها به آن وارد مي شود برعهده دارد تا تخريب گريز ناپذير محيط بدست انسان را به حداقل برساند.
منطقه آبسر و يكي از مكانهايي است كه ناهماهنگي بين انسانهاي دوستدار طبيعت با محيط طبيعي در آن نتيجه‌اي جز آسيب و تحليل رفتن پيوسته زيباييها بدست علاقمندان به آن نداشته است. منظور از ناهماهنگي، همان نداشتن درك صحيح انسان از محيطي است كه براي لذت بردن و استراحت، از فضاهاي شلوغ و پردغدغه. به آن پناه مي‌برد. حضور معماري در اين مكان تفريحي و طبيعي مي‌تواند با ساماندهي فضا و در نتيجه عملكرد انسان، هم بهره او را از محيط افزايش دهد و هم محيط را از اسيب او در امان دارد.

علاقه و انگيزه
موضوع تجاري با توجه به قدرت بي‌بديل اقتصاد در عصر ما موضوعي ويژه در طراحي معماري به حساب مي‌آيد. در عصري كه توجه به هر مسأله به ميزان صرفه و بازده اقتصادي آن مي‌باشد، پيداست كه امكان پرداختن به نگاه‌هاي خاص در معماري مجموعه‌هاي تجاري تقويت مي‌گردد. به همين دليل انتخاب يك مجموعه براي طراحي معماري خود به خود جذاب‌تر از موضوعات ديگر مي‌باشد.
از خصوصيات دنياي امروز نقش انساني براي بهتر زيستن است و رفع نيازهاي زندگي از رسالت‌هاي يك معمار، معماري امروز آينه تمام نماي اجتماع مي‌باشد.

 اين نيازهاي اقتصادي عصر جديد متأثر از انقلاب‌هاي تكنولوژيك مي‌باشد. بديهي است پاسخ‌گويي به نيازهاي ضروري و در عين حال متنوع مطاع ايجاد مركز ابنيه خدمات گسترده به صورت متمركز مي‌باشد و دليل انتخاب مجتمع تجراي براي اين طرح نهايي مي‌باشد.

مشهد دومين كلان شهر ايران به لحاظ جمعيت و وسعت، داراي ويژگي‌هايي خاص است. وجود بناهاي تاريخي كه قدمت تعدادي از آن‌ها بيش از 500 سال است، در كنار حرم مطهر امام رضا (ع) كه قطب اصلي آن است، زمينه جذابيت صنعت توريسم مخصوصا توريسم مذهبي را فراهم كرده است. علاوه بر آن شهر مشهد پاسخ‌گوي نيازها و مراجعات اداري و تجاري و درماني مردم خراسان مي‌باشد. هم‌اكنون بازار و مراكز تجاري نقش مهمي در زمينه خدماتي، بازرگاني و اجتماعي به عهده دارد.
هر مجموعه تجاري كه نيازهاي ضروري زندگي بشر را عرضه كند خود به خود بخشي از توجيه اقتصادي دارد. براي افزايش موفقيت اقتصادي يك مجموعه بايد به عواملي از قبيل شدت نياز جامعه، وجود مجموعه‌هاي مشابه و مكمل سايت تا مجموعه‌هاي مشابه و نحوه دسترسي مخاطب به مجموعه توجه نمود. نياز جامعه با توجه به مسايل ذكر شده مشخص گرديد.

برای توضیحات بیشتر و دریافت رساله به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

 

مقدمه
خانه مكاني است كه تمام عالم را در خود جاي مي‌دهد.
مسكن يكي از مسائل حاد كشور‌هاي در حال توسعه است. فقدان منابع كافي، ضعف مديريت، نداشتن برنامه‌ريزي جامع مسكن و ساير نارسايي‌هايي كه در زيرساختمان‌هاي اقتصادي اين كشورها وجود دارد از يك سو و افزايش شتابان جمعيت شهرنشين از سوي ديگر تامين سرپناه را در اين كشورها به شكلي غامض و چند بعدي درآورده است.
براي دستيابي به برنامه‌ريزي مطلوب مسكن بايد ضمن شناخت وضع موجود مسكن و تسهيلات آن، روند گذشته در شئونات اقتصادي و اجتماعي موثر بر بازار مسكن و تحولات مسكوني جامعه مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گيرد.
همچنين لازم است تحليلات اقتصادي و اجتماعي در آينده براساس برنامه‌ريزي‌هاي ملي، منطقه‌أي و شهري مورد مداقه قرار گرفته و تاثيرات متقابل اين تحولات در بخش مسكن و تامين نيازهاي مسكوني مورد پيش‌بيني قرار گيرد. سپس مي‌بايست اهداف برنامه‌هاي مسكن در چهارچوب ضوابط و استانداردهاي تدوين شده معين و براي تحصيل اهداف مورد نظر راهكارهاي مناسب و روش‌هاي علمي اتخاذ شود.
موضوع مورد بحث اين پايان‌نامه طراحي برج‌هاي مسكوني در منطقه 22 شهرداري استان تهران در محدوده شهرك صدرا مي‌باشد.
1-1- اهميت و ضرورت
خانه‌ اولين و مهم‌ترين فضاييست كه فرد با آن در ارتباط است. تحقيقات نشان داده است ميزان رضايت فرد از مسكن خود در روان او تاثير به سزايي دارد و باعث ايجاد اثرات مثبت و منفي در روابط فردي و اجتماعي وي مي‌گردد. به عنوان مثال نور نامناسب خانه ساكنين را دچار افسردگي مي‌كند و يا رعايت نكردن حريم خصوصي و عمومي در فضاي خانه آرامش افراد را مختل مي‌سازد.
به نظر مي‌رسد به دليل اهميت فضاي خانه براي افراد، طراحي مسكن از خطير‌ترين مواردي باشد كه يك معمار در طول دوره كاري‌اش با آن روبروست. تقريباً تمامي معماران در دوران حرفه‌أي خود نمونه‌هاي مختلفي از طراحي مسكن را داشته‌اند و ارائه الگوي مناسب مسكن سال‌هاست كه ذهن جامعه معماري را به خود مشغول داشته است. موضوع مسكن در شهر‌هاي پر جمعيت وضعيت حادتري دارد، زيرا در اين شهرها علاوه بر كيفيت آن بحث كميت نيز مطرح است. در چنين موقعيتي كه مسكن به يك معضل اجتماعي، اقتصادي، سياسي تبديل مي‌شود. بايد دقت در كيفيت بسيار بالا رود.زيرا معمولاً در اين وضعيت هزينه پايين، سرعت بالا و استفاده حد اكثري از زمين براي تامين ضروري‌ترين زير فضاها بيشترين توجه را به خود معطوف داشته و دقت در مسائل فرهنگي و ايجاد مطلوبيت رواني كمتر مي‌شود.
هدف اصلي از طراحي خانه ايجاد “مسكن مطلوب” براي افراد مي‌باشد. در شهرهاي كوچك معمولاً خانواده خود تصميم مي‌گيرد خانه‌ا ش چگونه طراحي شود و فضاها چگونه با يكديگر ارتباط داشته باشند. اما در شهرهاي بزرگ‌تر طراحي خانه بيشتر تحت تاثير خانواده شكل مي‌گيرد. در همين راستا اهميت كار معمار مشخص مي‌شود كه چگونه طراحي اصولي و مناسب را با علاقه ساكنين و اقتصاد آنها همراه سازد.
در شهر تهران اين مسئله ابعاد وسيعتري مي‌يابد. ساخت و سازهاي بي‌رويه و غيراصولي در اين شهر توجه بيشتر جامعه معماري را مي‌طلبد. لازم به نظر مي‌رسد، كه حداقل معماران متعهد تهراني وقت بيشتري را صرف اين مسئله كنند. با در نظر گرفتن اين موارد محقق ضرورت احساس نكوده و اقدام به كار روي موضوع مسكن در تهران كرده است.
به دليل نياز روزافزون تهراني‌ها به مسكن سالهاست رشد عمودي و افقي در تهران صورت مي‌گيرد. اين مسئله باعث گسترش نامناسب شهر مي‌شود. بنابراين طي مطالعات گسترده‌أي كه توسط سازمان‌هاي مختلف انجام گرفت. تصميم گرفته شد بصورت كنترل شده از سمت غرب تهران رشدي افقي صورت گيرد كه منجر به ايجاد منطقه 22 گرديد. محدوده شهرك صدرا در اين منطقه با ضوابط خاص شهري ايجاد گرديد و مسئله مسكن مطلوب در آن، مورد توجه خاص قرار گرفت. ايجاد فضاهاي سبز گسترده، مسيرهاي سواره و پياده استاندارد، در محدوده شهرك همه از مواردي است كه اين توجه را خاطر نشان مي‌سازد. بنابراين، اين منطقه با داشتن زمين‌هاي وسيع براي طراحي مجموعه‌أي مسكوني مناسب تشخيص داده شد.

 

1-2- اهداف

 

هدف كلي : طراحي مجموعه مسكوني در منطقه 22 شهرداري تهران

 

اهدف جزئي :
2- فراهم نمودن فضايي زيبا،صميمي وآرام در زميني بمساحت حدود1 هكتار درمنطقه مورد نظر
3- تفكيك مسير سواره و پياده
4- طراحي كيفيت‌هاي بصري
5- ايجاد محور حركت پياده سبز
6- طراحي روابط داخلي و خارجي
7- كاهش آلودگي صوتي در مجموعه

 

1-3-روش‌ جمع‌آوري اطلاعات و ارائه آنها
ابتدا مطالعاتي در زمينه شناخت موضوع و دستيابي به اصول طراحي مسكوني بصورت كتابخانه أي انجام گرفته كه در اين رساله به ترتيبي كه در زير نگاشته شده است. پس از آن با جمع بندي و نتيجه گيري از اطلاعات و مطالعات به عمل آمده به طراحي اين مجموعه پرداخته كه نقشه هاي آن در انتهاي رساله در بخش طراحي آورده شده است.
رساله پيش رو به 7 فصل جداگانه به اين ترتيب تنظيم شده است:
فصل اول: فصل اول شامل مقدمه است و به توضيح اجمالي رساله حاضر مي پردازد كه البته از نظر گذشت.

 

فصل دوم: در اين فصل مطالعات و بررسي هاي لازم در زمينه مباني نظري و اصول طراحي انجام گرفته است كه شامل توضيح مفهوم سكونت و موضوع مسكن مي باشد. همچنين انواع خانه هاي مسكوني و تيپولوژي مسكن مورد بررسي قرار گرفته است. نظريه كارشناسان مختلف در مورد مسكن مطلوب و عوامل تاثير گذار بر روي كيفيت طراحي مسكن از ديگر موارد مورد بحث است. سپس مسكن به عرصه هاي مختلف تقسيم شده و كابرد عرصه ها و تجهيزات مورد نياز در هر يك از آنها به اجمال آورده شده است. بحث بعدي تراكم و نظام سكونت است كه توجه به آن از عوامل بسيار مهم در طراحي مي باشد. و در نهايت نمونه هايي از مجموعه هاي مسكوني به تفصيل مورد بررسي قرار گرفته و نتيجتا با تحليل موارد مطلوب و نامطلوب اين مجموعه ها، محقق طراحي را آغاز نموده است.

 

فصل سوم: اين فصل شامل مطالعات تاريخي، اجتماعي و فرهنگي مي باشد. در بخش تاريخي سابقه سكونت از دوره بشر اوليه تا دوره هاي مدرن آورده شده و پس از آن خانه هاي سنتي و تاريخي در ايران، و بطور خاص مسكن در شهر تهران در طول دوره هاي تاريخي بررسي شده است. در بخش اجتماعي، مشكلات و مسائل مسكن و جامعه و تاثيرات متقابل آنها بر روي يكديگر و اثر آن بر روي زندگي فردي و اجتماعي افراد جامعه بررسي شده است. تحولات جمعيتي، تاثير مهاجرت بر مسكن، نرخ رشد و… از موضوعات مورد توجه در اين بخش است.

 

فصل چهارم: در اين فصل حاصل مطالعات سياسي و اقتصادي آمده است. به منظور دريافت پديده هاي ناشي از مشكلات مسكن در بخش سياست اجتماعي و همچنين نظر دولتمردان بر امر مسكن و تاثيرات برنامه هاي عمراني آنها در اين زمينه سياستهاي توسعه مسكن از سال 1341 يعني برنامه عمراني سوم تا سال 1378 (برنامه هفتم) مطرح شده است. همچنين در بخش اقتصادي، عوامل موثر بر اقتصاد خانواده، اقتصاد ملي و مقايسه آن در كشور هاي مختلف بررسي گرديده است.

 

فصل پنجم: اطلاعاتي راجع به اقليم منطقه، ميانگين بارش سالانه، دما، روزهاي يخبندان و… آمده است و در انتها تدابير خاصي كه براي طراحي معماري در اين گروه اقليمي مي توان بكاربرد آمده است.
فصل ششم: در اين فصل ضوابط و استانداردهاي بين المللي، مساحت و اندازه هاي لازم براي هر فضا آورده شده است.

 

 

 

 

 

فصل دوم:
مباني نظر
مفهوم سكونت
تعريف مسكن
محيط مسكوني
مسكن مطلوب چيست
گونه شناسي مسكن
عملكرد و تجهيزات مسكن
تراكم و نظارت سكونت
نمونه هايي از مجتمع هاي مسكوني
نتيجه گيري
2-1- مفهوم سكونت:
سكونت را مي توان بيانگر تعيين موقعيت و احراز هويت دانست. سكونت بيانگر برقراري پيوندي پرمعنا بين انسان و محيطي مفروض مي باشد كه اين پيوند از تلاش براي هويت يافتن يعني به مكاني احساس تعلق داشتن ناشي گرديده است بدين ترتيب، انسان زماني بر خود وقوف مي يابد كه مسكن گزيده و در نتيجه هستي خود در جهان را تثبيت كرده باشد.( نوربري، 1381)
از نظر هايدگر طرز و طريق بودن انسانها بر روي زمين، سكونت كردنشان است. او در مقاله “ساختنت، سكونت گزيدن، انديشيدن” با ريشه كلمه آلماني Bauen (ساختن) دلالتهاي قديمي و پهنه مفاهيمي را از نو مي گشايد تا غذاي وجود را بيان كند و سكونت را به بودن با چيزها تعبير مي كند: همچنان كه در وجود و زمان نيز از سكونت ذات انسان در حقيقت خود وجود بحث مي كند. او در گفتار خود اصرار مي ورزد كه انديشيدن و شعر لازمه سكونت است. او سكونت را اساسي ترين ويژگي وجود مطابق آنچه فانيان اند فرض مي كند. در پايان اين مقاله چنين آمده است: “در حال حاضر همه از كمبود مسكن سخن مي گويند: اما كسي به مصيبت واقعي سكونت نمي انديشد. بي خانماني بشر از آن است كه كسي بحران واقعي مسكن را به مثابه مصيبت درك نمي كند.” پاسخ هايدگر در پرسش از راه حل مسئله چنين است:“ فانيان سكونت را به سوي تماميت ماهيت خود سوق دهند؛ و اين مشروط بدان است كه بر مبناي سكونت كردن بنا كنند و براي سكون كردن فكر كنند.”( طهوري، 1381)
2-2- تعريف مسكن
مسكن اسم مكان است بر وزن مفعل به معناي محل آرامش و سكونت كه از ماده سكن به معني آرامش مي آيد و در اصطلاح به مكاني مي گويند كه انسان در آن زندگي مي كند.
در لغت نامه دهخدا مسكن چنين معني شده: جاي باشش و خانه، منزل و بيت، جاي سكونت و مقام، جاي آرام… (دهخدا، 1377)
در دومين اجلاس اسكان بشر(1996) كه در استانبول برگزار شد مسكن مناسب چنين تعريف شده است:
“ سرپناه مناسب تنها به معناي وجود يك سقف بالاي سر هر شخص نيست. سرپناه مناسب يعني آسايش مناسب، فضاي مناسب، دسترسي فيزيكي و امنيت مناسب، امنيت مالكيت، پايداري و دوام سازه أي. روشنايي، تهويه، سيستم گرمايي مناسب، زيرساختهاي اوليه از قبيل آبرساني مناسب، بهداشت و آموزش، دفع زباله، كيفيت مناسب زيست محيطي عوامل بهداشتي مناسب، مكان مناسب و قابل دسترس از نظر كار و تسهيلات اوليه كه همه اين موارد بايد با توجه به استطاعات مردم تامين شود.”( دلال پور،1379)
خانه با مطح شدن به عنوان پيكره أي معمارانه در محيط هويت ما را محرز كرده و امنيت را بر ما ارزاني مي دارد؛ و سرانجام هنگام پاي نهادن به آن به آسايش دست مي يابيم. در خانه چيزهايي را مي يابيم كه بر آنها وقوف داشته و گراميشان مي داريم. ما آنها را با خود از بيرون آورده و به خاطر آنكه بخشي از جهان ما را مي سازند در كنارشان به زندگي مي پردازيم. هنگام تحقق بخشيدن به سكونت خصوصي، به آزمون آنچه “ آرامش داخلي” خوانده شده مي پردازيم.(هاشمي،1375)
براي بشلار؟؟؟ خانه قبل از هر چيز فضا و مكان دروني است. دروني بودن آن در رابطه با بيرون آن، با كوچه و خيابان، رودخانه و مزرعه، گسترده هاي بيروني روستا و شهر، دريا و زمين و آسمان، طبيعت و جهان و سرانجام همه هستي معنا و ارزش مي يابد. براي او مهم ترين حسن خانه اين است كه رويا را در خود مي پروراند. خانه به ما اين مكان را مي دهد كه در آرامش در خيالات خود غرق شويم (نوربري، 1381)

2-3- محيط مسكوني
براي تامين رشد اجتماعي، عرصه مسكن علاوه بر خود واحد مسكوني بايد محيط پيرامون آنرا نيز در بر بگيرد. وقتي مجموعه أي مسكوني ساخته مي شود در واقع كانوني اجتماعي شكل مي گيرد. اين كانون براي حفظ ارزش هاي خود به انسجام شخصي احتياج دارد. اگر به اين امر بي توجهي شود ممكن است بخشي از پيكره اجتماع از آن جدا و ارتباط خود را با آن از دست بدهد. براي تامين انسجام يك محله بايد دو عامل را در نظر گرفت: تركيب مناسب گونه ها و اندازه هاي مختلف مسكن و ايجاد روش مناسب براي دادن كمكهاي مالي در جهت تامين مسكن.
2-3-1- محيط مسكوني از لحاظ كالبدي:
مسكن حافظ كيان خانواده و روابط بين اعضاي آن است(ارتباط افقي) و محيط مسكوني روابط همسايگي و ارتباط بين خانواده ها را در بر مي گيرد( ارتباط عمومي) محيط مسكوني جايي است كه زمينه انطباق كودك را با اجتماع پيرامون وي فراهم مي سازد و او را براي ورود به جامعه آماده مي كند. از اين رو ماهيت و سازماندهي محيط مسكوني نبايد برخلاف فطرت انسان باشد و به علاوه اين محيط بايد تامين كننده نيازهاي مادي، بهداشتي رواني و اجتماعي افراد باشد. محيط مسكوني بايد برآورنده نيازهايي چون محافظت،داشتن ثبات و استقلال احساس پيوستگي با طبيعت، تمايل به ابراز وجود، نياز به زيبايي و هماهنگي اشكال و رنگها، بهره مندي از مناظر و چشم اندازهاي دلپذير باشد.
بين حجم واحد مسكوني و حجم ساختماني كه آنرا در بر مي گيرد بايد ارتباطي صحيح برقرار باشد. محيطي كه محصور بين ساختمانهاي غول آسا و خارج از ابعاد انساني است از نظر كارشناسان سلامت رواني مناسب نيست.
مهمترين مسئله يك محيط ايجاد زمينه مناسب براي انطباق طفل با اجتماعي پيرامونش است. نيازهاي كودكان در سنين مختلف تغيير مي كند و محيط مسكوني بايد بتواند به نيازهاي سنين مختلف پاسخگو باشد.

 

نتيجه گيري براي محيط كالبدي:
براي ايجاد شرايط مناسب زيست، مجموعه هاي مسكوني در هيچ حالتي نبايد در مناطقي ايجاد شوند كه آلوده هستند، از نور كافي برخوردار نيستند. رطوبت در آنها زياد است و يا در معرض سرو صداهاي شديد قرار دارند. محيط پيرامون مسكن نبايد از امكانات چندي برخوردار باشد. اولين نكته وجود فضاي آزادي در مجاورت مسكن است كه مستقيما از آن قابل دسترسي است.
فضاهاي بازي بايد در جايي باشند كه بچه هاي كوچك براي دسترسي به آنها ناچار به عبور از مسير هاي گذر و وسايل نقليه نشوند. در عين حال اين فضاها نبايد دور از مسير رفت و آمد طبيعي افراد پياده باشد.
لازم است در محلات مسكوني محلهاي عبور پياده جدا از عبور سواره باشد. پياده رويي كه در معرض سرو صدا و خطرهاي آمد و شد سريع است، نمي تواند محل مطلوب براي ملاقات و صحبت همسايگان باشد.
لازم است در يك مجموعه مسكوني مكاني پيش بيني شود كه امكان گردهمايي افراد محله و برقراري روابط اجتماعي را بدهد. ساختمان ساده چند منظوره أي براي اين امر كافي است در چنين محلي افراد مي توانند گرد هم آيند. اين محل مكاني است براي مهماني هاي بزرگ خانوادگي فضاي محدود داخل خانه امكان آنرا بوجود نمي آورد و بهتر است در جوار مركز تجاري كوچك محله باشد كه نياز هاي روزمره ساكنين را برآورده مي كند.(حبيبي، 1370)

 

 

 

2-4- مسكن مطلوب چيست:
در دوران معاصر يكي از مسائلي كه در مورد جامعه بشريت وجود دارد مسئله مسكن مطلوب است. اكنون به دليل كمبود زمين و گراني خانه افراد مجبور بخ بسنده كردن به مساحتهاي كوچك براي مسكن خود هستند و طبعا فضاهاي خانه تا آنجا كه ممكن است بايد مورد استفاده قرار بگيرد و كارايي داشتن و قابل استفاده بودن فضا، مسكن بايد از نظر استفاده كنندگان نيز كارايي داشته باشد.
مطلوب است يعني داشتن شرايطي كه منطبق با نيازهاي استفاده كنندگان است يعني داراي بدون شرايط موارد مورد طلب فردي كه از آن پديده استفاده مي كند. لغت نامه دهخدا كلمه مطلوب را چنين معني كرده است:
“ درخواست شده و تجسس شده و طلب شده و خواهش شده و تقاضا شده و لازم شده و ضرور شده و احتياج داشته شده و هرچيز آرزو شده و خوشايند و مرغوب، مقصود ميل و خواهش”
مطلوبيت مسكن نيز دقيقا از همين تعريف ناشي مي شود و مربوط به انتظاراتي است كه هر فرد يا گروه استفاده كننده أي از خانه و كاشانه خود داشته و براي ايجاد آن به هر نحو ممكن مي كوشد. ايجاد مطلوبيت مسكن براي افراد استفاده كننده در شرايط مختلف اجتماعي از جمله وظايفي است كه به عهده برنامه ريزان، معماران و طراحان مسكن است و معماران موظفند كه به دنبال عوامل موثر در مطلوبيت مسكن براي افرادي كه داراي فرهنگ ملي و يا آداب و رسوم و انتظارات خاص براي خود هستند، باشند. افراد عادي بهترين مطلوبيت را براي خانه وجود روابط مطلوب و صحيح بين افراد خانواده مي دانند يعني روابط اجتماعي صحيح بهترين عامل مطلوبيت مسكن است.
ولي به هر حال عامل مطلوبيت فضايي نيز در مطلوبيت مسكن بي تاثير نيست و اين در واقع وظيفه معمار است كه بايد وظيفه خود را به بهترين وجه در اين باره انجام دهد و در واقع دانش كافي درباره عوامل موثر در مطلوبيت را پيدا كند. بهتر است در اينجا به چند تعريف كه صاحبنظران درباره خانه داشته اند توجه نماييم.
“خانه جايي كه ساكنان آن احساس ناراحتي نكنند و اندرون خانه يا جايي كه زن و بچه زندگي مي كنند مي بايست تنوع زيادي داشته باشد تا خستگي احساس نشود.” -پيرنيا-
“ خانه پوششي است كه در تطابق با برخي از شرايط رابطه محيطي را بين محيط خاجر و پديده‌هاي زيستي انسان برقرار مي‌سازد. در خانه بايد يك فرد يا يك خانواده زندگي كند. يعني اينكه بخوابد، راه برود، دراز بكشد، ببيند و فكر كند. ” – لوكوربوزيه-
“خانه مركز جهان است براي ساكنانش و براي محله‌اش شاخص‌ترين بنا در تحكيم مكان”
– مور-
“خانه در وهله اول يك نهاد است و نه يك سازه و اين نهاد براي مقاصد بسيار پيچيده‌أي به وجود آمده است از آنجا كه احداث يك خانه پديده‌أي فرهنگي است. شكل و سازمان فضايي آن به شدت تحت تاثير فرهنگي است كه بدان تعلق دارد. حتي در آن زمان نيز كه خانه براي بشر اوليه به عنوان سرپناه مطرح بود مفهوم عملكردها در فايده صرف يا فايده عملكردي محض خلاصه نمي‌شد. وجه سرپناهي خانه به عنوان وظيفه ضروري و انفعالي مطرح بود و جنبه مثبت مفهوم خانه ايجاد محيطي مطلوب براي زندگي خانواده به مثابه واحد اجتماعي بود.” – راپايورت-
“از ميان فضاي پيراموني، خانه بلافصل‌ترين فضاي مرتبط به آدمي است بطور روزمره بر او تاثير مي‌گذارد. اولين فضايي است كه آدمي احساس تعلق فضايي را در آن تجربه مي‌كند و مجموع حواس پنج‌گانه دائماً سرتاسر آن را طي مي‌كند و در مدت كوتاهي بدان خو مي‌گيرند. خانه مكاني است كه اولين تجربه‌هاي بي‌واسطه با فضا، در انزوا و جمع در آن صورت مي‌گيرد و خلوت با خود، با همسر و فرزندان، با دوست و ديگران همه و همه بي‌تعرض غير در آن ممكن مي‌گردد.” – محمدرضا حائري-

 

حالا به برخي از مفاهيمي كه دراين تعاريف آمده اشاره مي‌كنيم.
اگر در تعريف چهارم دقيق شويم به مفاهيمي چون پديده فرهنگي و همچنين عبارت ايجاد محيطي مطلوب براي زندگي اجتماعي و واحد اجتماعي بر مي‌خوريم.
در تعريف پنجم نيز مفاهيمي چون احساس تعلق فضايي و تجربه‌هاي بي‌واسطه با فضا را مشاهده مي‌كنيم هر دو تعريف به اين قضيه اشاره مي‌كنند كه مسكن فضايي است كه انسان در آن مطابق با اصول و تئوري خاص خود به عبارتي فرهنگ، فعاليت‌هاي خاص خود را مي‌گذراند و مسكن مناسب مسكني است كه به بهترين نحوي فضاي مناسب با اين فرهنگ را بسازد و يا به عبارتي فضايي كالبدي واجد شرايط و در برگيرنده‌أي براي فرهنگ و طرز زندگي درست كند.

 

 

 

مسكن يا فضاي زندگي از دو جهت بايد كارايي داشته باشد يكي از نظر جوابگويي و ايجاد محيط راحت از جنبه شرايط فيزيكي يعني ايجاد محيطي با درجه حرارت مطلوب، فشار مناسب، رطوبت معقول و كوران هوا و نور مناسب و نظاير آن و ديگري از نظر جوابگويي به نيازهاي معنوي مردم يعني ايجاد فضاهاي مناسب با طرز زندگي و نوع فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعي. اين دو شرايط اگر با هم به كاملترين نحوي جمع شود ايجاد مطلوبترين مسكن را خواهند نمود. و اگر هر كدام از اين دو جنبه كمبودي داشته باشد مسكن به نحو خوبي پاسخگو نخواهد بود. به عنوان مثال مسكني كه از لحاظ شرايط فيزيكي با بهترين حالت طراحي و با استفاده از بهترين تكنولوژي به حالت بهينه باشد ولي فضايي مناسب با طرز زندگي افراد نداشته باشد به هيچ وجه مطلوبيت نيست و بر عكس ايجاد فضايي كاملاً منطبق با شرايط فرهنگي ولي فاقد شرايط زيستي غيرقابل تحمل است.

 

موضوع مطلوبيت مسكن از لحاظ بيروني و دروني نيز قابل بحث است به اين صورت كه از لحاظ دروني همچنان كه بحث آن رفت مسكن از لحاظ بيروني و دروني نيز قابل بحث است به اين صورت كه از لحاظ دروني همچنان كه بحث آن رفت مسكن از لحاظ شرايط فيزيكي و فرهنگي معقول باشد. ولي اين مسكن كه در رابطه با محيط بيروني خود نيز بايد هماهنگي داشته باشد و بطور قطع مسكني كه از لحاظ شرايط دروني كامل است ولي از لحاظ انطباق با محيط بيرون مثلاً خود نيز بايد هماهنگي داشته باشد و بطور قطع مسكني كه از لحاظ شرايط دروني كامل است ولي از انطباق با محيط بيرون مثلاً از نظر شرايط فرهنگي انطباق كافي نداشته باشد چندان مطلوب نخواهد بود.

 

 

فهرست مطالب :

عنوان                                     صفحه
1–    فصل اول – مقدمه    1
1-1-    اهميت و ضرورت     3
1-2-    اهداف     4
1-3-    روش جمع‌آوري اطلاعات و ارائه آنها    4
2-     فصل دوم – مباني نظري معماري     7
2-1-    مفهوم سكونت     8
2-2-    تعريف مسكن     9
2-3-    محيط مسكوني     10
2-3-1- محيط مسكوني از لحاظ كالبدي     10
2-4-    مسكن مطلوب چيست ؟    12
2-4-1-    عوامل كلي موثر بر مطلوبيت مسكن     14
2-4-2-    عوامل موثر در مطلوبيت فضاهاي خانه     16
2-5-    گونه شناسي مسكن    17
2-5-1-    خانه‌هاي تك واحدي مستقل     17
2-5-2-    خانه‌هاي حياط مركزي     18
2-5-3-    خانه‌هاي شهري     18
2-5-4-    مجموعه‌ مسكوني اشتراكي    19
2-5-5-    آپارتمان‌هاي بلند     20
2-5-6-    برج‌هاي مسكوني     26
2-5-7-    مجتمع‌هاي مسكوني با ارتفاع متوسط     27
2-5-8-    ساختمان‌هاي چند عملكردي    30
2-6-    عملكردها و تجهيزات مسكن     32
2-6-1-    عرصه مشترك     32
2-6-2-    عرصه والدين     32
2-6-3-    عرصه فرزندان     32
2-6-4- عرصه خويشاوند    33
2-6-5- عرصه مهمان     33
2-6-6- فضاهاي خدماتي     33
2-6-7- فضاي ورودي و خروجي     33
2-7- تراكم و نظام سكونت     34
2-7-1- تراكم مسكوني     34
2-7-2- تراكم خانوار در واحد مسكوني     35
2-8- نمونه‌هايي از مجتمع‌هاي مسكوني     39
2-8-1- مجموعه مسكوني آتي‌ساز    39
2-8-2- آپارتمان‌هاي مسكوني مارسي     43
2-8-3- آپارتمان‌هاي ليك شور درايو     46
2-8-4- مجموعه مسكوني تيگل هاربر    48
2-8-5- هابيتات 67    49
2-8-6- مجموعه مسكوني مهرينگن    51
2-8-7- ساختمان‌هاي مسكوني ايدونا    53
2-9- نتيجه‌گيري     55
3- فصل سوم – مطالعات تاريخي اجتماعي فرهنگي     56
3-1- سابقه و سن سكونت     57
3-2- خانه‌هاي سنتي در ايران     64
3-2-1- گونه‌شناسي معماري سنتي در ايران     67
3-2-2- ويژگي‌هاي سازمان فضايي خانه‌هاي تاريخي    68
3-2-3- مفاهيم نشانه‌ها و حس‌هاي تجربه شده در خانه‌هاي سنتي    68
3-3- سابقه تاريخي پيدايش شهر تهران     69
3-4- خانه‌هاي مسكوني در تهران     69
3-4-1- تكوين روش‌هاي خانه‌سازي نوين    74
3-5- اولين آپارتمان‌هاي شهر تهران     75
3-5-1- ورود ساختمان‌هاي بلند به تهران    75
3-6- ابعاد اجتماعي مسكن     78
3-6-1- روند تحولات جمعيتي چند دهه اخير در كشور     79
2-7-    ابعاد فرهنگي مسكن     84
2-8-    نتيجه‌گيري    88
4- فصل چهارم – مطالعات سياسي اقتصادي     89
4-1- سياست توسعه مسكن     90
4-1-1- چكيده‌أي از سياست‌هاي توسعه برنامه پنج‌ساله دوم     93
4-1-2- برنامه سوم توسعه مسكن     99
4-2- ابعاد اقتصادي مسكن     101
4-2-1- سهم هزينه مسكن از كل هزينه خانوار     103
4-2-2- ارزيابي وضعيت موجود مسكن بر اساس نتايج آمارگيري از هزينه خانوار 104
4-2-3- تاثير مهاجرت بر اقتصاد مسكن      105
4-2-4- بررسي نظام تامين مالي مسكن در كشور      109
4-3- نتيجه‌گيري      110
5- فصل پنجم – مطالعات اقليمي، طبيعي، جغرافيايي     111
5-1- خصوصيات جغرافيايي و موقعيت شهر تهران     112
5-2- خصوصيات جغرافيايي و طبيعي منطقه 22 شهرداري تهران     113
5-3- وضعيت موجود محيط طبيعي منطقه 22 شهرداري تهران     117
5-4- ويژگي‌هاي اقليمي منطقه 22    119
5-4-1- دما     119
5-4-2- ميزان بارش     120
5-4-3- رطوبت نسبي    120
5-4-4- باد     121
5-4-5- روزهاي يخبندان     123
5-4-6- ساعت آفتابي     123
5-4-7- روزهاي برفي     124

5-5- اهداف زيست‌محيطي در طرح‌ريزي منطقه 22    125
5-6- جهت استقرار خانه‌ها     126
5-7- فاصله ساختمان‌ها     126
5-8- تجميع ساختمان‌ها    127
5-9- شكل ساختمان    127
5-10- طراحي فضاهاي داخلي     128
5-11- اهداف عمده طراحي اقليمي     129
5-12- نتيجه‌گيري     130
منابع و مواخذ

 

خرید آنلاین:

جهت سفارش لطفا اطلاعات زير را تکميل نماييد :

9000 تومان خريد