یكی از جمله كامل ترین و عالی ترین آثار معماری هند، بنای زیبای تاج محل است. این بنا با ۵۸ متر ارتفاع در ۲۰۰ كیلومتری جنوب دهلی نو و در نزدیکی اگرا درمنطقه اوتار پرادش هندوستان واقع شده است.
قسمتهای زیادی از تاج محل اكنون از بین رفته است. آنچه امروز از این بنا باقی مانده یك باغ اصلی به نام چهار باغ و ساختمان سفید مقبره كه گویی روی یك سكو قرار گرفته و به رودخانه جمنا مشرف است.
“ادوین آرنولد”، شاعر انگلیسی، در توصیف تاج محل می نویسد: “این ساختمان به مانند دیگر بناها، صرفا یک کار معماری نیست، بلکه روی سنگ های زنده آن اشتیاق و علاقه شدید عاشقانه یک امپراتور حک شده است.”
رابیند رانات تاگور، شاعر و اندیشمند بنگالی هند این بنا را “قطره اشکی بر رخسار تاریخ” نامیده است .
و جهانیان تاج محل را به عنوان یکی از هفت عجایب دنیا شناخته اند.
معرفي تاج محل:
ساخت: به سال 1040ه.ق. تا 1057 ه.ق.
معمار: استاد عیسی و یا ملا مرشد شیرازی
تاج محل در دوران مغول و با بهرهگیری از موتیفهای سنتی و عناصر معماری اسلامی مورد استفاده در مساجد ساخته شده است.
پلان مركزی یك تمهید خاص و قابل قبول را به وجود میآورد. در ادامه حیاط مركزی،گنبد،قوسها و سردرهای تزئین شده، معماری متشكل از فرم، فضا، نور و تزئینات را به وجود میآورد كه قصد دارد با پدیدآوردن نمادهای مقتدرانه و صحیح، یك ساختمان دارای معانی فرهنگی را پدید آورد.
این بنا در کنار رود آگرا بر پا شده است . استقرار مزار در كنار رودخانه موجب شد كه عمارت مزار از نواحی واقع در آن سوی رودخانه یا از سوی كسانی كه از طریق رودخانه عبور میكردند، به خوبی قابل مشاهده باشد.
افزون بر این،اهمیت عمارت مزار از لحاظ بصری برای بازدیدكنندگان و زائران بیشتر نیز شد، زیرا جلوخان و دروازة ورودی باغ در امتداد محور طولی مجموعه و در سوی دیگر باغ قرار داشت، و استقرار مزار در سوی دیگر باغ و در امتداد همان محور نه تنها از اهمیت و شكوه بنا نمیكاهد، بلكه طولانیتر شدن مسیر و زمان دسترسی به آن و نقاط دید بیشتر در طی زمان طولانیتر تا هنگام رسیدن به آن بر اهمیت بنا افزوده است.