پروژه پاورپوینت درس آشنایی با مرمت و ابنیه - پروژه مرمت موزه رختشویخانه زنجان 71 اسلاید | گروه معماری پارساکد

مقدمه:
بناهای تاریخی هرکشوربخشی ازشناسنامه فرهنگ وکارنامه مردمی است که درآن زندگی می کرده اندهرچندبرگهای زرین این دفتر پرارج پراکنده است اماازهمین پراکنده ها چیزهایی می توان گردآورد که درهیچ دیوان پرداخته نشده است.
درایران ماپایگاه هنرومعماری وشهرسازی ،درست پس از سخن دری جای دارد.بااینکه صدها دفتروجنگ شعر ونثرفارسی پرداخته اندازهنرشایسته معماری چنانکه بایدشاید یاد شده واگرچندتن چون این خدادادوناصرخسرو علوی جزییات یک اثرمعماری راموبه مو تعریف کردندوتصویرواقعی آن رادربرابرچشم ماگذاشتند.

اگرچه ایران دوستان وجهانگردان بیگانه نیزسعی داشته که تاحدزیادی این نقص راجبران کنندامایاچنان دربرابرزیبایی فریبنده ودرخشش چهره این آثارمحوتماشا شده اند که نتوانسته اندبه جزئیات ونکات دقیق فنی آنرابخصوص منطق ریاضی وفن وساختمان دریابند.

باوجوداین خوشبختانه وجودتعدادزیادی آثارمعماری پراکنده درگوشه وکنار ایران که ازکهن ترین روزگارتابه امروز توسط معماران به کارگرفته شده ورازهایی راکه سینه به سینه ازپدربه پسررسیده امکان بررسی هنر والای معماری ایران راهمیشه فراهم می کند.به جرات می توان گفت که یکی ازشاهکارهای معماری ایران که تاکنون موردنقدوبررسی نگردیده بنای تاریخی رختشویخانه است .

برای توضیحات بیشتر و دریافت فایل به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

بخشی از مطالب:

ازآنجایی که پایه مطالعات این جانب درحوزه نظری برای تبدیل به معماری درحوزه بافت قدیم شهربوده ونگین بافت شهر زنجان بنای خانه رختشویخانه ازنظرعنصرکالبدی وکاربردی بوده لذا لازم می بینم که ابتدا به تشریح بنای مربوطه به عنوان الگو وشناخت وپس ازآن به طراحی مجموعه مطروحه بپردازیم لذادراین مبحث معرفی بنای مربوطه می نمایم.

فصل اول
شناخت کلی
تاریخچه شهر و معرفی:
مطالعه و شناخت منطقه
مساحت زنجان 22164 کیلومتر مربع از جمله مناطق زیبا و تاریخی ایران است که در شمال غربی فلات مرکزی ایران قرار گرفته است. این استان کوهستانی از شرق به استان های گیلان و قزوین و از جنوب به استان همدان از غرب به اذربایجان غربی و کردستان و از شمال به اردبیل و اذربایجان شرقی محدود می شود. این استان از دو ناحیه کوهستانی سرد و اب و هوای معتدل و نیمه مرطوب می باشد

موقعیت –وسعت-اب و هوا-خاک وباد-تابش
استان زنجان به لحاظ داشتن تنوع نقاط ارتفاعى از یک سو و از سوی دیگر تاثیرپذیرى از چند توده هوایى خزری، مدیترانه اى و صحراى مركزى، صاحب اقلیم ها و اكوسیستم هاى متنوعى شده است. با وجود این كه این استان یکی از استان های سردسیر و كوهستانى شمال باختری كشور به شمار مى آید؛ از اكوسیستم هاى فراوان دشتى، بیابانى، تالابى و رودخانه اى، جنگلى، درختچه اى، كوهستانى مرتفع و تپه ماهورى نیز بی نصیب نمانده است. این استان در بیش تر از 70 درصد از مناطق خود آب وهواى نیمه خشک فراسرد و در 30 درصد باقی مناطق از تنوع اقلیمى و آب و هوایى برخوردار است. میزان بارندگى سالانه استان زنجان حدود 323 میلى متر برآورد شده است. اردیبهشت، خرداد و تیرماه بهترین ماه های مسافرت به استان زنجان هستند.

. هیچ توصیفی از سرسبزی و زیبایی طبیعت زنجان در این ماه ها كامل نیست و مناظر بدیع این فصل را در زنجان فقط باید دید. تنوع آب و هوایى و تغییرات ارتفاع از 500 متر در سواحل رودخانه قزل اوزن در ناحیه طارم تا ارتفاعات بیش از 3000 متر در انگوران تغییرات دمایى و آب و هوایى زیادى را در نقاط مختلف به وجود آورده و سبب پدید آمدن چشم اندازهای مختلفی در منطقه شده است. تفاوت آب و هوایی در نواحى مختلف استان زنجان را مى توان به خوبى در یک زمان در قسمت هاى شمالى، مركزى و جنوبى استان مشاهده كرد. این تنوع آب و هوایی و توپوگرافی سبب پیدایش جوامع زیستى گیاهى و جانورى متنوعی در منطقه شده و محیط طبیعى استان زنجان را غناى خاصى بخشیده است.

ويژگي هاي اقليم سرد
شرايط اقليمي و خصوصيات آب و هوايي:
كليات آب و هوايي اين منطقه به شرح زير مي باشد :
· سرماي شديد در زمستان و هواي معتدل در تابستان
· اختلاف بسيار زياد درجه حرارت هوا بين دماي شب وروز
· بارش برف سنگين
ساختمان هاي درون گرا با حياط مركزي
بناهاي سنتي در اقليم سرد مانند نواحي مركزي فلات ايران داراي حياط مركزي بوده و ساير قسمت ها دورتادور اين حياط چيده مي شوند . اتاق هاي واقع در سمت شمال حياط بزرگتر از ساير قسمت ها و تالار يا اتاق اصلي نشيمن خانه نيز در اين سمت حياط واقع شده است تا از تابش مستقيم و حرارت آفتاب در فصل سرد زمستان استفاده كنند .

. جبهه جنوبي ساختمان به دليل كوتاه و معتدل بودن فصل تابستان كمتر به كار گرفته مي شود . لذا اتاق هاي جنوبي و اتاق هاي شرقي و غربي – در صورت وجود – به عنوان انباري يا فضاهاي خدماتي همچون اتاق خدمه يا سرويس هاي بهداشتي كاربرد دارند .

استفاده از ايوان و حياط كوچك د ر بنا از آنجايي كه در بيشتر روزهاي سال در مناطق كوهستاني سرد ويا بسيار سرد است اكثر فعاليت هاي روزمره در اتاق ها انجام مي پذيرد . لذا ابعاد حياط ها در اين مناطق قدري كوچكتر از نواحي فلات مركزي ايران است . ساختمان ها در اين اقليم داراي ايوان اند ولي عمق آنها نسبت به ايوان هاي مناطق جنوبي كشور به مراتب كمتر مي باشد و همانند ايوان هاي منطقه خزر ، كاربرد نشيمن ندارند و صرفا جهت حفظ ورودي ها ي بنا از برف و باران استفاده مي شوند . نكته ديگر پائين بودن كف حياط بناهاي اقليم سرد به اندازه 1 تا 1.5 متر از سطح پياده روهااست تا بتوان آب جاري در نهر ها و جويها را بر باغچه حياط يا آب انبار واقع در زير زمين سوار نمود و از سوي ديگر ، زمين مانند عايق حرارتي اطراف بنا را احاطه كرده ، مانع از تبادل حرارتي بين بنا و محيط پيرامون آن و باعث حفظ حرارت درون ساختمان مي شود

پلان ، فرم بنا و نحوه قرار گيري آن
در حوزه اقليمي سرد و كوهستاني ، بناها داراي پلان و بافت متراكم مي باشند . فرم بنا بايد به گونه اي باشد كه سطح تماس آن را با سرماي خارج كمتر نمايد تا حرارت كمتري از درون به بيرون انتقال يابد . لذا از احجامي نظير مكعب يا مكعب مستطيل استفاده مي نمايند تا نسبت سطح خارجي بنا به حجم داخلي آن كاهش يابد و آن را در حداقل ممكن نگه دارد .

ساختمان ها بين 20 درجه به طرف غرب و 45 درجه به سمت شرق و در سايه باد يكديگر و خارج از سايه آفتاب هم ، در محور شمالي – جنوبي مستقر مي شوند .
اتاق هاي كوچك با ارتفاع كم

در نواحي سرد و برفي ، بايد از ايجاد اتاق ها و فضاهاي بزرگ داخل بنا اجتناب نمود چرا كه با افزايش سطح تماس آنها با فضاي سرد بيروني ، گرم كردن اين فضاي وسيع مشكل خواهد بود . بنابراين در اين مناطق سقف اتاق ها را پائين تر از اتاق هاي مشابه در ساير حوزه هاي اقليمي در نظر مي گيرند تا حجم اتاق كاهش يابد و سطح خارجي نسبت به حجم بنا حداقل گردد.

ویژگی های تاریخی بنا
رختشويخانه زنجان
بنای رختشویخانه در قلب بافت تاریخی شهر که منطبق بر حصار می باشد، در منطقه پر تراکم مسکونی، موسوم به عباسقلی خان و محل معروف به بابا جامال چوقوری (گودال بابا جمال) احداث شده است، که امروزه خیابان سعدی وسط به فاصله یکصد متری از سمت غربی آن عبور نموده و از طریق کوچه فرهنگ به بنای مزبور مرتبط می گردد.مجموعه تاریخی رختشویخانه در سال 1319 شمسی ذیل شماره 1198 در دفتر اندیکاتور اداره ثبت اسناد و املاک زنجان به ثبت رسیده است. زمین این بنا در سال 1347 هجری قمری مطابق با 1307 هجری شمسی توسط علی اکبر توفیقی رئیس بلدیه شهر (شهردار) زنجان از باقرخان امجد نظام به قیمت 185 تومان خریداری شده است. محل موصوف قبل از احداث رختشویخانه با هرزآبهای سطحی مملو و به بابا جمال چوقوری (گودال بابا جمال) معروف بوده است.

این بنا توسط دو برادر به نامهای مشهدی اکبر (معمار) و مشهدی اسماعیل (بناء) در مدت 15 ماه به اتمام رسیده و سنگهای آن از معدن سنگ روستای اژدهاتو استخراج و پس از حجاری توسط گاری های بلدیه (شهرداری) به محل بنا حمل شده است. آب مجموعه از قنات قلعچه حاجی میر بهاءالدین تأمین می گردیده است. متولی رختشویخانه توسط رئیس بلدیه گمارده می شد و سالیان متمادی شخصی بنام اصغرخان بوده که عیال ایشان به نام معصومه خانم مدیریت آن را به عهده داشته. اصولاً رختشویخانه برای آحاد شهروندان شبانه روز
دایر و استفاده از آن مجانی بوده ولی نامبرده مبلغ ده شاهی بابت سرایداری از مراجعین اخذ می نموده است.

در یک بررسی کلی می توان این مجموعه را به دو بخش تقسیم نمود. بخش نخست، سرایداری و محل مدیریت رختشویخانه بوده و شامل حیاط و اعیانی مسکونی می باشد. حیاط محوطه ای است به شکل مربع و مستطیل به میزان 400 متر مربع (32×12متر) شامل درختکاری و فضای سبز، و اعیانی آن در جبهه شمالی محوطه به مقدار 60 متر مربع شامل دو اطاق و یک ورودی است که این ورودی فضاهای محوطه، سرایداری و محل شستشوی رخت را به همدیگر متصل می نماید. پلان و نمای این واحد مسکونی دارای بار فرهنگی بوده و به سبک معماری سنتی شناخته شده زنجان احداث گردیده است.

بخش دوم فضاهای مربوط به کار شستشوی رخت است که خود از چهار قسمت تشکیل یافته، قسمت اول خزینه یا محل جمع آوری آب است، این مخزن در منتهی الیه سمت شمالی مجموعه و مشرف به سالن شستشو قرار دارد.
فضای داخل بنا با پرسپکتیو بسیار زیبا طراحی و اجرا گردیده، بدین ترتیب دو ردیف طاق و تویزه بطور متوالی که ستونهای سنگی انها را از یکدیگر جدا می سازد، ساخته شده است. این فضا توسط 11 واحد ستون بطور قرینه سالن را به دو قسمت تقسیم نموده که فاصله ستونها در جهت طولی 17/5 متر است. ستونها به ارتفاع 70/2 متر از کف فعلی قابل اندازه گیری است اما به جهت ایجاد مقاومت لازم و هموژن نمودن بنا ستونها با پایه های سنگی به میزان 40 سانتی متر در داخل پی ها که از شفته آهک است کار گذاشته شده اند، که بدین ترتیب ارتفاع ستونهای سنگی 10/3 متر خواهد بود.

محل شستشوی رخت به طور قرینه از 4 واحد حوضچه و مجاری آب در حد فاصل حوضچه ها تشکیل یافته. آب مورد نیاز ابتدا پس از عبور از یک مجرا به طول یک متر به حوض نخستین داخل شده و از سر ریز آن به حوض دومی سرازیر می گردد. در طرفین شرقی و غربی این حوض دو مجرای آب قرار گرفته تا انتهای سالن به حوض سومی که به قرینه حوض دومی ساخته شده امتداد می یابد. در وسط جبهه طولی این مجرا در هر طرف یک واحد حوض ایجاد شده به طوری که مجرای مورد بحث را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می نماید. در امتداد مجرای موصوف دو ردیف پاشور تعبیه شده که مجرای آب و حوضچه ها را بور قرینه محاط می کند.
عناصر و اندامهای مزبور با کار گذاری سنگهای حجاری شده از نوع تراورتن از یکدیگر مجزا شده و شکل یافته اند.

و….

بعضی از اسلایدها: