پروژه درس آشنایی با معماری اسلامی - مقاله کامل در مورد مسجد امام اصفهان 93 اسلاید | گروه معماری پارساکد

مقدمه
با انتخاب اصفهان به پايتختي و گسترش شهر به طرف جنوب ، ميدان عظيم نقش جهان با طول تقريبي 507 و عرض 158 متر به عنوان يكي از ويژگيهاي عصر صفوي مطرح گرديد. در طراحي شهري اين ميدان به عنوان عضو اصلي گسترش شهر مورد توجه قرار مي گيرد و تا مدتها به عنوان بزرگترين و زيبا ترين ميدانهاي جهان ناميده ميشود ميدان نقش جهان به جاي ميدان كوچكي كه از دوران تيموريان باقي مانده بود احداث گرديد. به هنگامي كه دو مسجدامام و شيخ لطف الله و سر در بازار قيصريه ساخته شد، اين سه بنا با طاقهاي متحد الشكل به هم مربوط شدند و با پايان يافتن ميدان و خاتمه تزئينات كف آن شن ريزي و مسطح شد .

از اين زمان بود كه ميدان براي انجام مسابقات و بازيهاي معمول آن عصر مانند چوگان و قاپوق اندازي مورد استفاده قرار مي گرفت و سان و رژه سربازان و سپاهيان نيز در همين مكان انجام ميشد. دو ستون سنگي كه در جلو مسجد امام واقع شده و قرينه آنها نيز روبروي بازار قيصريه هستند بيانگر انجام بازي چوگان و ساير ورزشها در ميدان مي باشند. در گرداگرد كناره ميدان نهري به عرض 3 متر و عمق 2 متر جريان داشت . در طول نهر رديفي از درختان چنار بر رهگذران سايه مي افكند.

برای توضیحات بیشتر و دریافت فایل به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

آنچه در باره ميدان نقش جهان مي توان گفت اينكه اين اثر نفيس و با شكوه كه در دنيا از شهرتي چشمگير و بي نظير برخوردار است با مجموعه عناصر و عملكردهائي كه در نقش هاي سياسي ، مذهبي ، اقتصادي ، توريستي و تفريحي داشته پيوسته در آسمان هنر و زيبائي ايران و جهان مىدرخشد .بطوري كه با جرات ميتوان ادعا كرد كه اين ميدان همراه با فضاهاي تكميلي و عناصر مربوط به آن يعني عمارت عالي قاپو ، مسجد شيخ لطف الله ، مسجد امام ، توحيد خانه ، سر در قيصريه و راسته بازارها به تنهائي با تمام زيبائي هاو جاذبه هاي جهانگردي ايران برابري مي كند٠

ميدان نقش جهان يك مجموعه عالي و نفيس هنري و معماري اصفهان است كه بدون ترديد تا قرن ها در هيچ كجاي جهان نظير آن بوجود نخواهد آمد.
ميداني كه محل برخورد انسانها و محل تعاملات اجتماعي فراواني بوده، فضايي عمومي كه جايگاه بروز هنجارها و ارزش هاي گروه هاي مختلف انساني است. فضايي كه فرهنگ شهري نيز از آن نشأت گرفته است.
اين پديده زيباي معماري اثر هنرمندانه دو معمار ارزشمند و بزرگوار دوره صفويه بنامهاي استاد علي اكبر اصفهاني و استاد محمدرضا اصفهاني است كه به سال 1011 هجري قمري آن را تكميل نمودند.

تركيب فضائي
نقش جهان به سبب تركيب فضائي اش و وسعتي در حدود 510 متر طول و 160 متر عرض (نسبت ابعاد ميدان تقريباً يك به سه مي باشد)يكي ازميدانهايست كه در دنياي امروز هم بي نظير بوده و مانندندارد.بدنه پيراموني نقش جهان از دو طبقه تشكيل شده است (به ارتفاع 8 متر). در طبقه همكف حجره ها و طبقه د وم اتاق هايي كه در جلوي آنها ايوان هائي وجوددارد؛ بدين ترتيب طبقه دوم با ايجاد فضائي نيمه بسته سبكتر شده و تركيب فضائي جالبي را بوجود آورده است. اين بدنه ممتد در اتصال با جلوخان مسجد شيخ لطف الله، مسجد شاه، كاخ جلو آمده عالي قاپو و سردر بازار قيصريه تركيبات فضائي زيبا و بديعي را پديده آورد است.
ترکیب
در قسمت مرکزی چهار وجه میدان بدنه چهار بنای شهری قرار گرفته است که در سه تای آنها (مسجد شاه ,مسجد شیخ لطف الله وبازار )این بدنه قسمت ورودی به بنا را تشکیل می دهد در کاخ عالی قاپو این بدنه فضای اصلی بناست که به میدان مشرف می شود وورودی به بنا از لایه پشتی میدان است در سه بنای اول این قسمت قاعده ترکیب تقریبأ مشابهی دارد به عبارتی از یک ایوان ورودی که حجره ها یی در پیرامون دارد تشکیل شده است در مسجد شاه دو مناره بر این قسمت تأکید می ورزند.
در بنای عالی قاپو قاعده تر کیب متفاوت است به این ترتیب که در این بنا تر کیب نما از یک ایوان در طبقه بالا ویک سطح پنج قسمتی در طبقه پایین تشکیل شده است که در قسمت وسط یک ورودی دسترسی به بنا را از میدان ممکن می سازد وطاق نما ها وبازشویی ها یی در جوانب آن قرار گرفته است.
تحلیل کالبدی میدان نقش جهان
میدان ها از اصلی ترین فضاهای شهری هستندکه در مقیاس های مختلف شهری عملکردهای متفاوتی می یابند.اصلی ترین میدان میدانی است که مسجدجامع بدان روی می گشاید ودر اصفهان علاوه برمسجد جامع بنای حکومتی وبخش اصلی بازار رادر کنار خود جای می دهد .تاقبل از دوران صفوی میدان کهنه که در کنار مسجد جامع واقع بودچنین عملکردی داشت ودر پیرامون آن علاوه برجامع قصر سلطنتی عمارت نقاره خانه وقیصریه نیز قرار داشتند(شاردن ,1372).اما با پایتخت شدن اصفهان این نقش را میدان شاه یا نقش جهان بر عهده گرفت که مسجد جامع جدید(مسجد شاه)عمارت حکومتی (عالی قاپو)وسردر قیصریه وعمارت نقاره خانه در پیرامون آن احداث شدند بررسی بناهای پیرامون میدان نشان میدهد که این میدان نقش مرکز حکومتی را داشته ومحل اتصال وارتباط حکومت با مردم از طریق اعلان های حکومتی رژه ها وحضور حاکم درمیان مردم در زمان مراسم وجشن ها بوده است.در سطح بعدی میدان هایی قرار می گیرند که در پیرامون بناهای عمومی شهری به ویژه بازار قرار داشتند وبه چند نمونه از آنها (مثل میدان نقش جهان در جوار بازار رنگرزها )در سفرنامه ها اشاره شده اما در حال حاضر اثری از آنها باقی نیست.این گونه میدان ها نیز چنان که از نوشته ها بر می آید محل دادوستد بوده اند وفضاهای دارای عملکردی با مقیاس شهری وحتی فراشهری داشته اند چون گاه محل دادوستد کالاهای بازرگانی بودند که در پایتخت فروخته وبه نقاط دیگر منتقل می شد ویا بالتصویر

شکل هندسی میدان
میادین طراحی شده به طور عام دارای شکل هندسی منظمی هستند که بر حسب نقش وموقعیت میدان از مستطیل تا نزدیک به مربع متغیر است .میدان هایی که نقش شهری دارند ومسئله احساس محصوریت در آنها مطرح نیست شکل مستطیل می یابند میدان نقش جهان جز این گروه دسته بندی میشودودارای شکل هندسی منظم مسطتیل طراحی شده و نسبت اضلاع در ان به 1به 3می رسد

نحوه ترکیبی پیرامون شکل فضا در میدان
در حالت کلی میدان هایی که عملکرد تجاری دارند وفعالیت های شهری در پیرامون آنها انجام می گیرد بدنه پیرامون میدان به حجره ها ودکان ها اختصاص داده شده وبرخی بناهای شهری نیز در کنار آنها قرار دارند مثلأ در میدان نقش جهان حجره ها پیرامون میدان را محصور کرده اند وچهار بنای 1) مسجد شاه 2)مسجد شیخ لطف الله,3)سردر قیصریه و4)عمارت عالی قاپوبه نحو ترکیب شده ای با این حجره ها روبه میدان گشوده می شوند.

تحلیل ابعاد و مقیاس میدان
تحلیل ابعاد فضای میدان نشان می دهد که در میدان هایی مانند میدان نقش جهان که عملکرد شهری دارند نسبت ابعاد میدان 1به 3است وبررسی مقیاس درونی فضای میدان نشان می دهد که در میدان هایی که عملکرد شهری دارند.احساس محصوریت به دلیل نسبت پایین ارتفاع به عرض (10/1در میدان نقش جهان )وجود ندارد وفضای میدان فضای وسیع وگشاده ای است تا مناسب عملکردهای آن باشد اما در عین حال به دلیل شکل بندی نمای پیرامون میدان که بدنه پیرامون را به اجزای خود تقسیم می کند مقیاس فضای میدان مقیاسی انسانی است که در بیننده احساس مقهور شدن در برابر فضا را ایجاد نمی کند

درجه تلفیق نحوه اتصال یا جدایی
بدنه پیرامون فضای میدان بر حسب نقش وعملکرد آن بدنه ای متشکل از دکان ها وحجره ها یا بخشی از یک بنای شهری در تلفیق با بدنه مسکونی است چنین ترکیب بدنه ای سبب می شود که فضای درونی میدان در اتصال وهمبستگی قوی با بافت پیرامونش قرار گیرد وبه عبارتی یک فضای مثبت شهری شکل گیرد که دارای حدود وهویت روشنی در درون بافت است.در میدان های سطح اول که عملکرد شهری وفراشهری دارند ردیف حجره ها خود بخشی از بافت بازار ولایه اول آن است که حلقه دور میدان را پوشانده وحلقه اتصال میدان با بازار نیز گشته است .در میدان های سطح دوم که عملکرد تجاری درون محله ای دارند ردیف حجره ها در پیرامون میدان یک بدنه محصور کننده وشکل دهنده می سازدوبا کمک این بدنه میدان در درون بافت مسکونی می نشیند .در میدان های سطح سوم که در مجاورت یک بنای عمومی قرار دارند بدنه مسکونی پیرامون متناسب با بدنه بنای عمومی بدنه سازی می شود تا شکل واحدی برکل بدنه حاکم گردد وسطح بدنه پیرامون میدان را از هماهنگی ویکدستی برخوردار کند.

و….

بعضی از اسلایدها: