رساله سرای سالمندان،رساله معماری سرای سالمندان,دانلود رساله سرای سالمندان,دانلود پایان نامه معماری سرای سالمندان,طرح نهایی معماری سرای سالمندان

فصل اول
مقدمه :
انسان براي رشد و تعالي در تمام مراحل زندگي از كودكي تا سالمندي نياز به بستري مناسب دارد و در اين ميان، معماري؛ مسئله مادي و عملكردي صرف نيست بلكه معماري مسئله فضا و فكر است . كه براي برآوردن نيازهاي انساني و رشد و تعالي انسان مي تواند بستري مناسب ايجاد كند كه فرد، مشخصا در آن محيط و فضا، خلاقيتها و اعتماد به نفس خود را به طور احسن بيابد. بنابراين يك سراي سالمندان براي افراد سالمند صرفا يك مكان براي نگهداري و فقط زنده ماندن نيست، بلكه علاوه بر موارد ذكر شده بايد محيطي باشد براي ايجاد يك فضاي لايق و زنده و همچنين ايجاد امكان استفاده از خلاقيتها و قابليتهاي افراد در آن. بدين منظور در اين مجموعه كه ” مهد سالمندان ” نامگذاري شده سعي گرديده تا تمامي امكانات براي رفاه افراد سالمند در نظر گرفته شود .

موضوع اين پروژه، طراحي مجموعه اي است كه در آن سعي شده  زندگي عادي افراد سالمند در كنار باقي افراد جامعه به طور كاملا فعال در نظر گرفته شود. در اين مكان به افراد سالمند امكان كاركردن در حد توانايشان و همچنين امكان استراحت در طول روز درست همانطور كه در خانه خود مي توانند راحت باشند داده شده است.هدف از طراحي اين پروژه ساختن مكاني است كه سالمندان به صورت موقت از اين مكان بهره ببرند و احساس مفيد بودن، مهم بودن و رشد كردن در آنها از بين نرود.
اين رساله در پنج فصل ارائه شده است. در فصل اول، مطالعات پایه (شامل تعريف سالمند و مطالبي پيرامون مسائل سالمندان)،  فصل دوم  مطالعات تکمیلی (شامل ضوابط و استانداردهای طراحی) ، فصل سوم مطالعات زمینه (شامل بررسي شهر مورد نظر و شناسایی سايت) ، فصل چهارم مطالعات تطبیقی ( شامل مصاديق داخلي و خارجي از مهد سالمندان)، و  در فصل پنجم مبانی نظری معماری و روند طراحي آمده است که در نهايت رساله با معرفي نقشه هاي طرح به پايان مي رسد.

برای توضیحات بیشتر و مشاهده فهرست مطالب و خرید رساله به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

بخشی از مطالب:

پیشگفتار

افراد سالمند بازنشسته كه شاغل به كاري نمي باشند. به دليل خانه نشيني دچار مشكلات روحي، رواني و نيز درگيريهايي با اعضاي خانواده خود مي باشند. اكثرا مشاهده مي شود كه آن افراد پير ، براي گذراندن وقت و يافتن هم صحبت، به پاركها رفته و زمان زيادي از وقت خود را در آنجا مي گذرانند و يا در كار خريد مايحتاج خانه، در حد توان خود سهيم مي شوند. مساله ديگر آنها، احساس غير مفيد بودن است. فردي كه در طي ساليان گذشته، محور خانواده و دائما در حال تلاش و كار بوده، اكنون با خلايي در زندگي خود مواجه مي شود، كه اين خلاء، را با كار و فعاليت به گونه اي جديد مي توان پركرد.
بسياري ازخانواده ها، با مشكل تنها گذاشتن والدين پير خود در خانه مواجه هستند . خانواده ها در طول روز فرزندان خود را به مدرسه ، مهد و يا به والدين سالمند خود مي سپارند و با خاطري آسوده، به سركار خود مي روند. پدر بزرگها و مادربزرگها، در اين موارد سرپرستي بچه را به عهده دارند و آنها را با خود به خريد و يا پارك برده و يا تا مهد و مدرسه آنها را همراهي مي كنند.اما در بعضی از خانواده ها، این عمل خود مشکل ساز شده و سالمند، توان نگهداری و بازی با نوه خود را نداشته و یا کودک، خود نیاز به مهدکودک رفتن دارد و سالمند ساعتها در منزل تنها می ماند.
بنابراین در اين مجموعه سعي شده كه زندگي عادي افراد سالمند دركنار باقي افراد جامعه به طور كاملا فعال در نظر گرفته شود تا افراد پير به جاي گذراندن وقت خود در پاركها و خانه، به محيطي سرشار از تحرك و پويايي مراجعه كنند. فضايي با انواع فعاليتها، مجموعه اي كه هم امكان كاركردن در حد توانايي شان را به آنها بدهد و هم امكان استراحت در طول روز . درست همانطور كه در خانه خود مي توانند هرگاه خواستند بخوابند و بيدار شوند، به پارك رفته و مطالعه كنند. به همين منظور سعي شده در اين مجموعه كه به نام مهد سالمندان نامگذاري شده تمامي امكانات براي رفاه افراد سالمند در نظر گرفته شود.
پدران و مادران، سرمايه ها و پشتوانه اي گرانبها برای ما در زندگي هستند. همانگونه كه براي جوانان و نوجوانان فضاهايي نظير، فرهنگسراها و مراكز فرهنگي محله اي در نظر گرفته مي شوند، در هر منطقه ويا محله نیز، بايد فضايي خاص براي افراد سالمند در نظر گرفته مي شود. تا اين قشر از جامعه ما، كه حق بسياري برگردن ما دارند، به همراه جامعه و نه جدای از آن به شادي، باقي عمر را بگذرانند.
علاوه بر اين موارد، مشكل ديگري كه اكثرا براي خانواده ها نگراني آفرين است مشكل تنها گذاشتن والدين پير آنها در هنگام رفتن به سفر و يا موارد ديگر است كه براي اين مشكل نيز در اين مجموعه فضايي اقامتي در نظر گرفته شده كه افراد سالمند مي توانند براي مدتي كوتاه در اين مكان پانسيون شده و از خدمات اين باشگاه بهره مند گردند.

چکیده
ماگی کوهن : ” مرا لمس کنید، چین و چروک مسری نیست.”
پرداختن به مسائل سالمندان با توجه به صنعتی شدن جوامع و تبعات اقتصادی- فرهنگی و اخلاقی آن، بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین با توجه به این که شمار سالمندان در کشور ما در حال افزایش است، باید امکانات بسیاری برای این افراد فراهم آید تا در حد امکان به  نیازهای روانی، اجتماعی و جسمانی آنها پاسخ داده شود. بدین منظور ایجاد فضایی آرام و بدون تنش میتواند آرامش بخش روح و روان سالمندان باشد. از این رو  با توجه به بالا رفتن جمعیت سالمند و کمبود امکانات برای آن ها، طراحی مهد سالمندان، هدف تحقیق حاضر می باشد. هدف از طراحي اين پروژه ساختن مكاني است كه سالمندان به صورت موقت از اين مكان بهره ببرند و احساس مفيد بودن، مهم بودن و رشد كردن در آنها از بين نرود.
لازم به ذکر است که با توجه به روحیه این افراد سعی بر سادگی و پرهیز از هر گونه بیهودگی و هیجان در طول کار بوده است . لذا در اين رساله سعي بر آن بوده كه با شناخت مشكلات و مسائل سالمندان و نيازهاي جسمي ، روحي و اجتماعي آنان با زيربناي مباني نظري معماري سراي سالمندان،  با استفاده از معماري در اقليم و راهكارهاي پیش بینی شده  بكار گرفته شود تا به طراحي يك مهد سالمندان در شهر تهران منتهی شود كه مكاني براي آسايش و شادابي روحيه سالمندان از طريق يك معماري مناسب باشد .

براي دستيابي به يك سراي مطلوب ويژه سالمندان روند ويژه¬اي بايد طي شود.در ابتدا به بررسي برخي تعاريف جهت آشنايي با مسائل مطرح شده در پروژه مي پردازيم.
سازمان بهزيستي كشور:
منظور ستاد مرکزی سازمان بهزیستی کشور واقع در تهران می باشد که سازمان بهزیستی استانها تحت نظارت آن فعالیت می نمایند.
سازمان بهزيستي استان:
منظور ادارات کل بهزیستی سراسر کشور می باشد که به عنوان سازمان بهزیستی استان از آنها یاد می شود.
بهزيستي شهرستان:
منظور ادارات بهزیستی شهرستان می باشد که به عنوان زیر مجموعه سازمان بهزیستی استان انجام وظیفه می کنند.
سالمند:
به فردي اطلاق مي گردد كه بيش از 60 سال سن داشته و به علت پيامدها و عوارض ناشي از كهولت سن و تغييرات فيزيولوژيكي كه در بدن وي در اثر افزايش سن بوجود ميايد نياز به مراقبت و توانبخشي دارد . از نظر سني به سه گروه، سالمند جوان (60-70 سال)، سالمند ميانسال (71-80 سال) و سالمند پير (81 به بالاتر) تقسيم مي گردند و از نظر میزان وابستگی به 3 گروه سالمندان مستقل- سالمندان نیمه مستقل و سالمندان وابسته تقسیم میشوند.
–    سالمند مستقل
–     سالمند نیمه مستقل
–    سالمند وابسته

سالمند مستقل:
سالمندی که از حافظه خوبی برخوردار می باشد و توان انجام کارهای روزمره (ADL) زندگی خود را در
مراکز نگهداری دارا می باشد و فقط در انجام کارها نیاز به نظارت دارد.
سالمند نیمه مستقل:
سالمندی که در انجام بعضی و یا بخشی از کارهای روزمره زندگی خود در مرکز نگهداری نیاز به کمک دارد.
سالمند وابسته:
سالمندی که وابسته به تخت می باشد و یا اینکه مبتلا به بیماری الزایمر شدید بوده و توان انجام کارهای
روزمره خود را ندارد.
تبصره :کارهای روزمره زندگی: کارهای روزمره زندگی شامل غذاخوردن، لباس پوشیدن، حمام رفتن، توالت رفتن و به خود رسیدن (شانه کردن، آرایش کردن، تراشیدن ریش و ….) می باشد.
خدمات مراقبتهاي اوليه پزشكي و پرستاري:
به مجموعه ای از خدمات مراقبتي پزشكي (بهداشتي درماني) و پرستاري اطلاق مي گردد كه به سالمندان ارائه مي شود تا از عوارض ناشي از كهولت سن و تغييرات فيزيولوژيكي بدن بكاهد و از ابتلا آنها به بيماريهاي دوران سالمندي پيشگيري نمايد و یا جهت درمان بیماریهای موجود اقدام کند.
خدمات توانبخشي:
به مجموعه اقدامات توانبخشي مشتمل بر اقدامات توانپزشكي، رواني و اجتماعي گفته می شود كه توانائي سالمندان را در مقابله با عوارض ناشي از كهولت سن افزايش داده وزمینه رابراي سازگاري بيشتر آنها با شرايط محيطي جهت حفظ حداكثر استقلال سالمند فراهم نمايد.

توانبخشی پزشکی:
مجموعه خدمات فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی می باشد که در جهت ارتقاء کیفیت زندگی سالمند به صورت تیمی توسط افراد مجرب و آموزش دیده انجام می شود.
توانبخشی روانی:
مجموعه خدمات روانشناسی و روانپزشکی که جهت ارتقاء سلامت روان سالمند انجام می شود.
توانبخشی اجتماعی:
به مجموعه خدمات مددکاری که جهت افزایش سازگاری اجتماعی فرد و حل مشکلات اجتماعی سالمند گفته می شود.
مركز توانبخشي، مراقبتي ونگهداري شبانه روزي سالمندان:
كه از اين پس مركز ناميده ميشود به مكاني گفته می شود كه توسط اشخاص حقيقي یا حقوقي با كسب مجوز از سازمان بهزيستي تأسيس گرديده و تحت نظارت آن، به سالمندان واجد شرايط در تمام ساعات شبانه روز خدمات مراقبتی- توانبخشی را ارائه مي دهد.

1-1  سالمند كيست؟ پيري چيست؟
1 – 1 – 1 تعريف سالمند:
اصطلاح سالمند، پير، كهنسال و سالخورده معمولاً در مورد افرادي به كار مي¬رود كه متجاوز از 60 سال عمر كرده باشند. ولي به طور كلي پيري امري نسبي، دروني، رواني و اجتماعي است. زيرا يك شخص ممكن است در سن 80 سالگي نیز، تحرك، جنب و جوش و فعاليت داشته باشد و سيمايش چنان باشد كه آثار و علائم پيري در او غالب نباشد، در حاليكه گاهی فردي در سن 50 سالگي احساس ضعف و پیری می نماید. بعضي نويسندگان و جامعه¬شناسان غربي دوران پيري را (عمر سوم) ناميده¬اند.
1-1-2  پيري چيست؟
پديده پيري، فصل مشترك تمام موجودات زنده و حتي حيوانات است كه در تمام دوران حيات رشد مي¬كنند. عده¬اي پيري را مرحله¬اي از زندگي مي¬دانند كه فعاليتهاي بدن پيش از توقف كامل، تدريجاً آهسته مي¬شود و مقاومت بدن در برابر بيماريها كاهش مي¬يابد.
انسان به همان نسبت كه ناگزير به طرف مرزهاي پيري به پيش مي¬رود، به همان میزان نيز در بافتهاي بدنش فرسودگی ایجاد می شود كه در مراحل اوليه به حالت پنهان و غيرقابل رويت مي¬باشند، ولي به تدريج آشكار و قابل رويت مي¬شود. البته اين فرسودگی، گاهي نيز به طور زودرس ظاهر شده و با ايجاد يك پيري زودرس، فعاليتهاي جسمی حيات انساني را مختل مي-سازند.
انسان چه موقع پير مي¬شود؟ پيرمرد يا پيرزن بودن يعني چه؟ آيا مي¬توان در 75 سالگي هنوز جوان بود، و آيا افراد 50 ساله در واقع پير شده¬اند؟ آيا پيري يك حالت رواني است يا يك حالت جسمي؟

پير شدن را مي¬توان از چهار نقطه نظر مورد مطالعه قرار داد: زماني، رواني- زيستي، رواني- عاطفي و اجتماعي.
1-1-3  سن زماني
ساده¬ترين راه براي تعريف پيري عبارت است از شمردن تعداد سالهايي كه از بدو تولد طي شده است. به طور كلي آمار مربوط به پيران، 65 سالگي را به صورت قراردادي آغاز پيري تعيين مي¬كند. در مورد بعضي اشخاص، انتقال به تدريج انجام مي¬گيرد، حال آنكه در مورد بعضي ديگر انتقال از دوره¬اي به دوره ديگر به سرعت و همراه با صدمات روحي به وقوع مي-پيوندد. در خصوص شخصي كه بالاجبار بازنشسته شده است، شصت و پنجمين سال زندگي ممكن است به معنا ورود ناگهاني به دوره پيري تلقي شود.گاهی نیز، پير شدن با ملايمت پيش مي¬آيد، مثلاً از طريق موهايي كه سفيد مي¬شوند، كودكاني كه كانون خانواده را ترك مي¬كنند، دوستاني كه مي¬ميرند و علايم ديگري كه بيش از پيش رخ مي¬دهد.
در جامعه ما، سن 65 يا 70 سالگي آغاز پيري را مشخص مي¬كند، زيرا با سن بازنشستگي مطابقت دارد (در ايران سن بازنشستگي 60 سالگي است).
بنابراين ورود به دوره  پيري را تا اندازه¬اي قانون معين مي¬كند. چون سن قراردادي و اجباري بازنشستگي، كه معمولاً 65 سالگي است، گاهي مي¬تواند تا 70 سالگي ادامه  يابد. بعضي اشخاص، لااقل از نظر قانون ديرتر از ديگران پير مي¬شوند. با توجه به پراكندگي زياد سني ، كه در دوره موسوم به پيري دوره¬اي كه به آساني يك سوم زندگي ما را تشكيل مي¬دهند- جاي مي¬گيرد، به راحتي مي¬توان دو گروه اشخاص مسن تشخيص داد، «پيران جوان» و «پيران واقعي».
اكثر پيران جوان هنوز فعالند و از مسائل مربوط به پير شدن معافند.

1-1-4 سن جسمي و زيستي
غير از سن زماني معيار ديگري نيز مي¬تواند به تعريف پيري كمك كند. اين معيار عبارت است از دگرگونيهاي جسمي و زيستي. با وجود اين، صرف¬نظر از موارد استثنايي، پيري جسمي تدريجاً حاصل مي¬شود، به طوري كه تعيين لحظه¬اي كه شخص از نظر جسمي پير مي¬شود غالباً قراردادي است. اكثر مردم احساس مي¬كنند كه نيروي بدنشان بين 30 تا 35 سالگي نقصان مي¬يابد، ولي تا زماني كه فعاليتهاي روزانه¬شان تحت تأثير اين نقصان قرار نمي¬گيرد آنها توجه زيادي به اين امر نمي¬-كنند. پير شدن جسمي تصوري را كه ما خود داريم تغيير مي¬دهد، در واقع پير شدن جسمي به ديگران پيغام مي¬دهد كه بايد رفتار خود را نسبت به ما عوض كنند.
ژان پل سارتر چنين مي¬نويسد:
« يك پير هرگز خودش را پير احساس نمي¬كند. من از طريق ديگران درمي¬يابم كه پيري، براي كسي كه آن را از بيرون نظاره مي¬كند، چه رفتاري را ايجاب مي¬نمايد، اما خودم پيري خودم را احساس نمي¬كنم.»
1-1-5  سن رواني و عاطفي
مي¬دانيم كه تكامل، ويژگي¬هايي براي خود دارد. مثلاً يك شخص زماني از نظر رواني، كامل شناخته مي¬شود كه بتواند مسؤليتهاي خود را در جامعه بر عهده بگيرد. انسان در 70 سالگي به مرگ نزديك مي¬شود ، که اين امر مي¬تواند اثرات رواني داشته باشد. همچنان كه نوگارتن اشاره مي¬كند « از لحظه¬اي به بعد ، زندگي بر حسب مدت زماني كه براي زندگي كردن باقي مانده است سازمان¬دهي مي¬شود نه بر حسب مدت زماني كه از بدو تولد طي شده است.»

دگرگوني¬هاي رواني را مي¬توان به دو گروه تقسيم كرد:
1- دگرگوني¬هاي شناختي، يعني دگرگوني¬هايي كه شيوه تفكر، همچنين تواناييها را تحت تأثير قرار مي¬دهد.
2- دگرگوني¬هايي كه عاطفه و شخصيت را شامل مي¬شود.
1-1-6  سن اجتماعي
سن اجتماعي نقشهايي را معين مي¬كند كه انسان مي¬تواند، مي¬خواهد و بايستي در اجتماع بر عهده بگيرد يا آرزوي برعهده گرفتن آنها را دارد.
بعضي نقشهاي اجتماعي ممكن است با شاخصه¬هاي قراردادي سن تعارض پيدا كند. مثلاً ممكن است شخص سالمندي دلش بخواهد كه حتي پس از بازنشستگي اجباري، همچنان كمك به خانواده را ادامه دهد. تعارض بين سنين اجتماعي، رواني و زماني نوعي ناهماهنگي به وجود مي¬آورد. مثلاً اشخاصي كه دوست ندارند كار كنند و مي¬خواهند قبل از موعد بازنشسته شوند، درست تصویر كساني قرار دارند كه قبل از موعد كار مورد علاقه خود را، كه از طريق آن احساس هويت مهمي به آنها دست مي¬دهد، اجباراً ترك مي¬كنند.

1-1-7 پيري از ديدگاه رواني
آنچه از دانش امروزي به آن توجه مي¬كنن7د، تنها طولاني كردن دوران زندگي نيست، بلكه بايد توجه داشت كه سالهاي اضافي عمر انسان در نهايت آرامش و سلامت جسمي و رواني سپري گردد. در صورتي كه چنين شرايطي تأمين نگردد، پيشرفتهاي علمي براي تأمين زندگي طولاني¬تر، بي¬نتيجه و مخاطره¬آميز خواهد بود. در مرحله پيري، انسان هنگامي خود را سعادتمند احساس مي¬كند كه مي¬بيند اطرافيان و نزديكانش او را دوست دارند، برايش ارزش و احترام قائل هستند و اجازه همكاري در اجتماع را به او مي¬دهند.
از جمله ناهنجاريهاي رفتار كه با پيشرفت سنين عمر آشكار مي¬گردد، جنون ياپسكوز است. (senile psychosis)
در نتيجه اين بيماري، ضعف حافظه، پريشاني حواس، فراموشي، عدم يادگيري و نظاير آن آشكار مي¬گردد. بهترين روش جلوگيري از جنون سالمندي، فعال نگاه داشتن مغز و بكار انداختن قدرت خلاقه و تفكر مي¬باشد. اكثر افرادي كه مبتلا به جنون پيري مي¬شوند نسبت به مراقبت فردي، بسيار بي¬اعتنا و بي¬قيد مي¬شوند و بسياري از واكنشهاي آنها جنبه كودكانه به خود مي¬گيرد. اين افراد احتياج به مراقبت و درمان مداوم دارند.
يكي ديگر از اين دسته ناهنجاري¬ها، افسردگي است. در زندگي هر كس موقعيت¬هايي پيش مي¬آيد كه خواه ناخواه او را غمگين مي¬سازد. غمگيني يعني ناخشنودي يا نارضايتي در زماني كه كارها بر وفق مراد نيست. اين حالت با آشفتگي واقعي روحي و تقليل بينش معنوي شخص همراه نيست. اما افسردگي، حالتي است كه بر كيفيت خلق شخص، تأثير عمیق گذاشته و نحوه ادراك او را از خويش و محيطش دگرگون  مي¬سازد. در حقيقت مي¬توان گفت كه « افسردگي يك واكنش رواني- زيستي عادي در مقابل استرس است ».

1-1-8  پيري از ديدگاه بهداشت جهاني
سازمان بهداشت جهاني (W.H.O) در مورد سن ، يك رده¬بندي خاص دارد:‌ بر اساس این رده بندی، به افراد بين 45 تا 59 سال، ميانسال ؛ به افراد 60 الي 74 ساله مسن ؛ به افراد 75 الي 90 ساله پير و افرادي 90 سال به بالا ،خيلي پير ؛ اطلاق مي-شود .
دوران پيري همانند دوران كودكي و يا جواني يكي از مراحل زندگي است، با اين تفاوت كه دوران كودكي و نوجواني، هر كدام با توجه به خصوصيات خاص خود سرشار از انرژي و تلاش مي¬باشد.
در ايران سن پيري تعيين نشده است ولي اگر شروع دوره پيري را همزمان با بازنشستگي خدمت ، حساب كنيم، طبق قانون تامين اجتماعي براي مردان سن پيري 60 سال و براي زنان 55 سالگي مي¬باشد.
پيري نتيجه يك سير و روند كند و خاموش (بي سر و صدا) بيولوژيك و فيزيولوژيك است كه عوامل ظاهري آن شامل:
سفيد شدن مو، چين و چروك در پوست بدن، ريزش مو، كور چشمي، پير گوشي، خميدگي، كندي در تحرك، كم شدن قدرت عضلاني، متوقف شدن رشد ناخنها، مشكل تنفسي و امثال آن است.
1-1-9 ويژگي دوران پيري
فرد سالخورده ،كه براي اكثر افراد جامعه ما، از 60 سالگي آغاز مي¬شود دوراني است كه داراي برخي ويژگي¬هاي جسمي، اجتماعي و رواني است:
1- يكي از اين ويژگي¬ها كاهش نسبي قواي جسمي است، بطوريكه از 60 سالگي به بعد، هر چه سن بالاتر مي¬رود، نيروهاي جسمي فرد به نسبت رو به كاهش مي¬گذارد.
2- ويژگي ديگر، بازنشستگي و از دست دادن موقعيت¬هاي شغلي است. البته در جوامع روستائي اين ويژگي معنايي ندارد. كاهش مسئوليت¬هايي كه مرتبط با شغل می باشد، در ارتباط با اين ويژگي هستند که به دنبال آن كاهش ارتباطات اجتماعي فرد پیش بینی می شود.
3- از ديگر ويژگي¬های سالخوردگی، تنهايي يا احساس تنهايي است. فرد سالخورده هر چند وقت يكبار شاهد مرگ يكي از دوستان يا بستگان يا آشنايان و همسن و سالان و افراد همدوره خويش است، لذا هر روز بيش از پيش احساس تنهايي بيشتري به او دست مي¬دهد.
تفاوت اساسي دوران سالمندي با ساير مراحل زندگي مثل كودكي يا جواني و بزرگسالي در اين است كه پايان هر كدام از اين مراحل آغازي است بر مرحله بعدي زندگي، ولي سالمندي آخرين  مرحله¬اي است كه شخص مي¬گذراند و پس از آن مرگ است. در حاليكه قبلاً اگر يك جوان در دوران جواني نتواند به برخي از هدفهاي زندگي خود برسد، لذا تلاشهايش تا ورود به مرحله بعدي تداوم دارد. ولي سالمند در اين مرحله متوجه مي¬شود كه بايد بسياري از هدفهاي طولاني مدت زندگي را رها كند و آماده رفتن شود. لذا بسياري از تلاشهايش را به سوي جهان آخرين تغيير جهت مي¬دهد.
پذيرش اين وضعيت در بين سالمندان مختلف و در فرهنگهاي مختلف متفاوت است. برخي به مرور از مشاركت در زندگي اجتماعي كناره مي¬گيرند و در مقابل، جامعه نيز آنها را به كنار مي¬زند و از ميدان به در مي¬كند، بطوريكه ممكن است دچار نوعي احساس بيهودگي و افسردگي شوند.
برخي با پذيرش نقشهاي جديدي كه مطابق با وضعيت آنهاست، اين دوره را به دوره¬اي نسبتاً فعال و رضايت¬بخش مبدل مي¬كنند. در هر دو حالت علاوه بر خصوصيات فردي سالمند، شرايط اجتماعي و به ويژه شرايط خانودگي سالمند بسيار مؤثر است. شرايط مناسب خانواده و جامعه مي¬تواند سالمند را به سوي پذيرش نقشهاي جديد سوق دهد و شرايط نامناسب خانواده و جامعه مي¬تواند او را منزوي و تنها كند. به علاوه ميزان سلامت جسمي دوران سالمندي در اين مرحله از زندگي، عامل مهم در وضعيت زندگي اجتماعي اوست، چرا كه براي هر نوع مشاركت اجتماعي در مورد سالمندان، ابتدا ميزان سلامت آنها مطرح             مي¬شود.
1-2  علل پيري
دانشمندان در مورد علل تكامل جسمي بشر با هم توافق نظر ندارند. در گردهمايي پيشرفت علوم آمريكا كه در سال 1974 برگزار شد 4 نظريه ارائه و با يكديگر مقايسه شد.
1- اختلال در كنش دستگاه ايمني
2- مكانيسم¬هاي پير شدن سلولي
3- اختلال در دستگاه غدد مترشحه داخلي
4 – عوامل توارثي
دو نظريه ديگر نيز وجود دارند كه عبارتند از:
1- نظريه فرسودگي
2- نظريه مواد زايد
اكثر پيري¬شناسان معتقدند كه پير شدن با نوع محيطي كه ما در آن زندگي مي¬كنيم (مثلاً هواي آلوده يا تميز) و همچنين به شيوه زندگي ما (مثلاً كميت و كيفيت غذاها، يا عدم وجود ورزش) بستگي دارد.
1 – 2 – 1 نظريه نقصان دستگاه ايمني
به مرور زمان دستگاه ايمني بدن، كارآيي خود را از دست مي¬دهد، در نتيجه افراد سالمند           مكانيسم¬هاي دفاعي بدنشان كاهش پيدا كرده، زودتر از ديگران تسليم بيماري مي¬شوند. به علاوه سيستم دفاعي ممكن است نتواند قسمتهاي سالم ارگانيسم را از مهاجرين خارجي تميز دهد و عليه قسمتهاي كماكان سالم وارد عمل شود، گويي اينها مهاجمان خارجي¬اند. اين نقصان دستگاه ايمني، بعضي از امراض مهلك و بعضي از استحاله¬ها را توجيه مي¬كند
1-2-2 نظريه پير شدن سلولي
طبق اين نظريه پير شدن در اثر مرگ رو به افزايش سلولهاي بدن حادث مي¬شود كه البته قابل ذكر است كه مرگ سلولها مي¬توانند دلايل زيادي داشته باشد.
1-2-3 نظريه تغييرات سيستم غدد داخلي
عده¬اي از محققان دگرگونيهاي نظام غدد داخلي را يكي از عوامل اصلي پير شدن مي¬دانند. البته هنوز كاملاً مشخص نشده كه تغييرات غدد داخلي علت پير شدن است يا معلول آن.

1-2-4  نظريه توارثي
طبق اين نظريه مسئله توارث در تعيين طول عمر فاكتور مهمي به شمار مي¬رود. يعني سن مرگ والدين و اجداد، صرف¬نظر از موارد مرگ در اثر تصادف، معياري است براي تعيين طول عمر فرزندان.

1-2-5 نظريه فرسودگي
اين نظريه ،زمان را عامل فرسودگي مي¬داند معتقد است كه قسمتهاي مختلف بدن به مرور زمان، صرفاً فرسوده مي¬شوند.
1-2-6  نظريه مواد زايد
زندگي، توليد و دفع مواد زايد را از طريق فرايندهاي عادي پيش مي¬آورد. بعضي از نظريه¬پردازان بر اين باورند كه پيري با كاهش قابليت دفع همراه است و اين امر نه تنها فعاليت عادي سلولي بلكه فرايند تصفيه را نيز مختل مي¬كند.
1-3  آثار و نتايج پيري
مسئله سالخوردگي جمعيت ، عميقاً در اوضاع اقتصادي و اجتماعي يك منطقه تأثير مي¬گذارد، كه نمونه بارز آن طرح مسئله بازنشستگي و فراهم ساختن موجبات تامين اجتماعي و تجهيز مراكز درماني است.
پيري جمعيت، باعث مي¬گردد تا دو مسئله اساسي يعني تامين رفاه اجتماعي و تهيه مسكن براي آنها مورد توجه قرار گيرد.
سيستم بازنشستگي بر اساس پرداخت پول معين، مدتهاست كه ارزش خود را از دست داده، زيرا علاوه بر كاهش ارزش پول و ناچيز بودن حقوق بازنشستگي مشكل پيران تنها جنبه مادي ندارد، چه اينان اگر پول و درآمد كافي هم داشته باشند. به جهت اقتضا سن نمي¬توانند به تنهايي وسايل آسايش خود را فراهم سازند و از اينروست كه بازنشستگي فردي، بايد بصورت تهيه و تامين وسايل آسايش جمعي پيران بازنشسته، تغيير شكل دهد.

1 – 3 -1 اثرات فردي
انزوا، تنهايي، احساس هرز رفتن، نااميدي، احساس ناامني، اضطراب، احساس بي¬كسي و احساس سربار بودن، اثرات ناشي از پيري بر سالمند است، كه در نتيجه آن، خودكشي در اين گروه سني افزايش يافته، استفاده از انواع مسكن¬ها و آرامبخش¬ها را در بين افراد متداول ساخته و بيماريهاي رواني از جمله افسردگي از جمله اثرات سوئي است كه براي سالمند به ارمغان آورده است.
مطالعات متعدد نشان داده¬اند كه سالمند بالاترين ميزان رضايت را در رابطه با زندگي در خانواده و كنش متقابل اجتماعي پرمعنا با دوستان و خانواده ابراز مي¬دارند. مشاركت اجتماعي نيز از جمله فاكتورهايي است كه ميزان رضايت آنها، بخصوص زنان سالمند را افزايش مي¬دهد. تنهايي منجر به اين مي¬گردد كه سالمند احساس بي¬كسي كرده که اين احساس مسائل رواني و فكري متعددي را به دنبال خواهد داشت. مطالعات نشان داده¬اند كه تنهايي، حتي روي غذا، ميزان خوردن غذا و حتي بر متابوليسم و تغييرات بيولوژيكي موثر است. در مطالعه¬اي كه ماريل و پاترسون روي زنان سالخورده انجام دادند، زني 75 ساله را مشاهده كردند كه با وجود اين كه خوب غذا مي¬خورد اما متابوليسم بدن او در حالت تعادل نبود. بعد از دو سال كه مجدداً او را مورد آزمايش پزشكي قرار دادند متوجه شدند كه خود به خود، متابوليسم او متعادل گشته، وقتي علت آن را بررسي كردند، متوجه شدند كه پسر بزرگ او به زندگي مشترک با وی برگشته است. پس عواطف و احساسات، بر تغييرات بيولوژيكي نیز موثر است.
ويليام جيمز مي¬گويد: فرد، در حاليكه ديگران در كنار او حضور دارند مي¬تواند تنها باشد. البته كسي كه تنها زندگي مي¬كند، احتمال تنهايي او بيشتر است. سالمندان فاقد منابع مجدد دوستي هستند، زيرا اكثر آنها كار نمي¬كنند و شانس ايجاد روابط دوستانه در فضاي كار را ندارند و دوستان هم¬سن و سالشان ممكن است بطور جدي بيمار بوده يا بميرند که اين مسئله تنهايي آنها را افزايش مي¬دهد.
1-3-2  اثرات اقتصادي
از آنجا كه بالا رفتن بهداشت و پيشرفت علم پزشكي، موجب افزايش جمعيت سالمندان گشته، لذا، ايجاب مي¬كند كه دولتها، بخشي از درآمدهاي خود را صرف امور اين قشر از جمعيت نمايند و از اين جهت باري بر دوش دولتها و جامعه است.
1-3-3  اثرات سياسي
وقتي كه درصد افراد مسن در جامعه افزايش يابد، به موازات آن علاقه به محافظه¬كاري بيشتر و نوعي بستگي به سنتهاي اجتماعي پيدا مي¬شود. زيرا انتخاب شوندگان در هر حال تحت تأثير عقايد نظريات انتخاب كنندگان قرار مي¬گيرند. كشورهايي كه داراي چنين وضعيتي هستند، در عين حال، مواجه با تضاد عقيدتي، فرهنگي، ارزشي جوانان با دستگاه¬هاي سياسي مملكت مي¬باشند و چه بسا كه يكي از عوامل عمده طغيان نسل جوان در كشورهاي صنعتي غرب در همين نكته نهفته باشد.
1-3-4  اثرات جمعيتي
در كشورهايي كه همگام با كاهش مرگ و ميز، مواليد نيز كاهش يافته و به سطحي پايين¬تر از ميزان مرگ و ميز تقليل يافته، در دراز مدت با انهدام نسل مواجه خواهد شد، از طرف ديگر اين كشورها در فعاليتهاي اقتصادي نياز به نيروي فعال جوان دارند كه با وجود جمعيتي سالمند و عدم نيروي فعال جوان با مشكل كمبود نيروي كار مواجه مي¬گردند كه به ناچار پذيراي مهاجرين ساير كشورها يا اعمال سياستهاي تشويقي در جهت افزايش مواليد مي¬گردند، كه معمولاً در زمينه افزايش مواليد به سبب اشتغال زنان، ماشيني شدن زندگي و ساير دلايل در رابطه با زندگي در جوامع غربي، از جمله راحت¬طلبي والدين كمتر موفق مي¬باشند.
1-4   جنبه اجتماعي پير شدن
تعلق به گروه، به خانواده يا به فرهنگ خاصي، توسط مجموعه¬اي از قواعد انجام مي¬گيرد و شامل اجبارهاي بي¬شماري است كه بر حسب گروه، شخص، موقعيت و حتي بر حسب سن تغيير مي¬كنند. جامعه¬شناسان، روان¬شناسان و پيري¬شناسان الگوهاي گوناگوني از پیر شدن فراهم آورده¬اند تا تأثير عوامل فرهنگي و اجتماعي را بر پیر شدن تبيين كنند. در اينجا، چند الگوي اجتماعي را خلاصه مي¬كنيم.
1 – 4 -1 نظريه عدم تعهد
ايلين كومينگ و ويليام هنري در سال 1961، تبيين از تغيير مشخص دوران پيري، تحت عنوان، نظريه عدم تعهد مطرح كرده اند.
بنابر نظريه عدم تعهد، پير شدن با عدم تعهد متقابل فرد و جامعه همراه است. فرد رفته رفته از مداخله در زندگي اجتماعي بازمي¬ايستد و اجتماع نيز كمتر از پيش، انواع مختلف امتيازات را به او عرضه مي¬دارد. اين نظريه بر مطالعه سالمنداني كه از سلامتي خوبي برخوردار بوده و شرايط اقتصادي نسبتاً مناسبي داشتند و كشمكش هايي كه منجر به جدايي بسياري از مناسبات بين سالمندان و جامعه مي¬گشت استوار بود.
بدون ترديد، حقيقت اين است كه شخصي كه به تدريج به حال خود رها مي¬شود، هر اندازه اين موقعيت را بهتر بپذيرد به همان اندازه بهتر با آن سازگار خواهد شد. برخي گمان مي¬كنند كه خود سالمندان فرايند عدم تعهد را شروع مي¬كنند، برخي ديگر برعكس، معتقدند كه اين جامعه است كه به تدريج پيران را وادار مي¬كند تا خود را از زندگي فعال كنار بكشند.

1-4-2  نظريه فعاليت
نظريه فعاليت نخست به منظور رفع نقايص نظريه عدم تعقد فراهم آمد هدف اين نظريه مورد توجه قرار دادن مسايل اجتماعي و علل دقيقي است كه در عدم سازگاري اشخاص مسن سهيم هستند. اگر چه برخي نقشها از سالمندان سلب شده، نقشهايي كه براي آنان باقي مانده به روشني تعريف نشده است.
ابهامي كه از اين امر ناشي مي¬شود، فرد را به حالت «بي¬نظمي طبيعي» مي¬كشاند فرد ديگر نه هدفي دارد و نه هويتي بنابراين نظريه فعاليت- اگر نقشهاي جديدي جانشين نقشهاي قديمي نشوند- اين بي¬نظمي دايم خواهد شد و فرد نه تنها با موقعيت بلكه با نيز ناسازگار و بيگانه خواهد بود.
بنابر نظريه فعاليت پيري موفقيت¬آميز ايجاب مي¬كند كه نقشهاي تازه¬اي كشف شود يا براي حفظ نقصهاي قديم، وسايل تازه¬اي به وجود آيد. براي آنكه اين آرمان تحقق يابد، لازم خواهد شد كه در آينده ارزش سن را بازشناسيم و سالمندان را عهده¬دار نقسهاي جديدي كنيم، نقشهايي كه از نظر اجتماع ارزشمند است.
نظريه عدم تعهد، معتقد است كه سالمندان رضايت را در كناره¬گيري از جامعه مي¬يابند. ارائه دهندگان نظريه فعاليت، معتقدند كه چنين كناره¬گيري هم براي سالمند و هم براي جامعه مضر است. به نظر آنها شهروندان سالمند تنها وقتي احساس رضايت مي¬كنند كه بتوانند از ديد جامعه بخصوص از طريق كار، فردي مفيد و مولد باشند.

1-4-3  نظريه محيط اجتماعي
گوبريوم معتقد است كه رفتار دوران پيري به برخي شرايط بيولوژيكي و اجتماعي بستگي دارد. در واقع محيطي كه سالمند در آن زندگي مي¬كند، نه تنها بافت اجتماعي را در برمي¬گيرد بلكه موانعي از نوع مادي و مشاغل را نيز كه به افراد مسن عرضه مي¬گردد شامل مي¬شود. بر اساس اين نگرش، سه عامل مهم بر سطح فعاليت فرد مسن تاثير مي¬گذارد: سلامتي، اوضاع مالي و پشتيباني¬هاي اجتماعي سلامتي عامل مهمي است، زيرا بسياري از سالمندان به علت اثر تراكمي بيماريهاي مزمن، كه فعاليتهاي آنها را محدود مي¬سازد، معلول هستند. از سن بازنشستگي به بعد، يك چهارم مردم قادر به انجام فعاليتهاي خود نيستند و 10% آنها نيز كاملاً زمين¬گيرند.
موقعيت اقتصادي عامل محدود كننده ديگر است.وجود پشتيبانان اجتماعي، مانند شوهر يا زن، خانواده يا روابط اجتماعي، سهم معيني در سطح فعاليت دارد. در مجموع، عواملي كه از محيط ناشي مي¬شود و قادر است بر درجه فعاليت تاثير بگذارد، اثر نامساعدي بر پيري دارد.

1-4-4  نظريه تداوم
در تضاد با تصوير تيره¬اي كه نظريه محيط اجتماعي ترسيم مي¬كند، اشلي عقيده دارد كه آخرين مرحله زندگي دنباله مراحل قبلي است. موقعيت¬هاي اجتماعي مي¬تواند معرف نوعي عدم پيوستگي باشد، اما سازگاري و سبك زندگي اصولاً از طريق سبكها، عادات و ذوقهايي كه در تمام طول زندگي كسب شده است تعيين مي¬شود.
بنابر نظريه تداوم، سليقه¬ها و سبك¬هاي شخصي¬اي كه در جريان زندگي كسب و فراهم شده است تا زمان پيري باقي مي¬ماند. بهترين نشانه براي پيش¬بيني رفتاراي فرد در يك موقعيت معين، همواره رفتار قبلي اوست. سازگاري اجتماعي با پيري، يا بازنشستگي و با رويدادهايي از همين نوع، اصولاً توسط گذشته تعيين مي¬شود. رويدادهاي اجتماعي¬اي كه در جريان آخرين سالهاي زندگي رخ مي¬دهد. بي¬شك فشارهايي وارد مي¬كند و پذيرش برخي رفتارها را به دنبال مي¬آورد، ولي اين رفتارها مسيري را دنبال مي¬كند كه قبلاً در زندگي انتخاب شده است.
1-5  دگرگوني¬هاي ادارك حسي
توانايي¬هاي حسي- ادراكي در اثر پير شدن كاهي مي¬يابد. التبه اين كاهش از فردي به فرد ديگر به طور قابل ملاحظه¬اي تغيير مي¬كند. در واقع، كاهش حاصله، معمولاً توانايي اخذ و بررسي اطلاعات مربوط به محيط زيست را شامل مي¬شود. اختلالاتي از نوع پيرگوشي و پيرچشمي از نتايج عادي پير شدن به حساب مي¬آيند و مسلماً انجام كارهاي روزانه را تحت تأثير قرار مي¬دهند. دگرگونيهاي رواني نيز به اين افتها افزوده مي¬شود. بعضي اشخاص نمي¬خواهند از عينك استفاده كنند و بعضي ديگر، كه تعدادشان بسيار زياد است، از به كار بردن سمعك سرباز مي¬زنند، زيرا احساس ناراحتي مي¬كنند. نتيجه اينكه بسياري از سالمندان از نقايص شنوايي يا بينايي يا هر دو رنج مي¬برند، حال آنكه اصلاح آنها بسيار آسان است. با وجود اين، خيلي به ندرت اتفاق مي¬افتد كه فعاليتهاي روزانه ما، چه در خانه، چه در محل كار و چه هنگام تفريح، به حداكثر سرعت نيرو يا توانايي حسي نياز داشته باشد. اكثر افتها در حد بالاي تواناييهاي ما قرار مي¬گيرد، به طوري كه ما اثرات آنها را در زندگي روزانه خود زياد احساس نمي¬كنيم.
دگرگوني¬¬هاي حسي نبايد اين تصور را ايجاد كند كه اشخاص سالمند، نيمه¬كور، ناتوان براي خواندن و اداره كردن خود، كر، بي¬حس، ناتوان براي چشيدن و … هستند. بيشتر عكس اين گفته صادق است، زيرا اكثر سالمندان كاملاً توانايي ادامه طبيعي فعاليتهاي خود را دارند يا، در صورت نياز، مي¬توانند اثرات افتهايي را متحمل شده¬اند طوري جبران كنند كه به حداقل كاهش يابد.
1-6  برخي احساسات مشترك در ميان سالمندان
1- احساس غم و اندوه به خاطر عدم توجه فرزندان و اطرافيان كه عمري براي رفاه آنها تلاش   كرده¬اند.
2- احساس تنهايي به علت طرد شدن.
3- احساس ياس و نوميدي بخصوص در سالمنداني كه مشكل مالي هم دارند.
4- احساس اضطراب و نگراني بخصوص در سالمنداني كه خود سرپرست خانواده مي¬باشند.
5- احساس هرز رفتن و بيهوده بودن.
6- احساس سربار بودن به علت فقر مالي.
جدي¬ترين خطري كه فرد سالمند را تهديد مي¬كند در انزوا قرار گرفتن او از سوي اطرافيان است. در اين حالت شخص امكان ايجاد ارتباط صميمي و نزديك به ديگران را از دست مي¬دهد.
تنهايي موجب مي¬گردد فرد سالخورده به تدريج دچار مشكلات رواني شود، لذا درك احساسات و انتظارات سالمندان از اطرافيان و تصحيح ارتباط افراد خانواده با آنها در فرايند بهداشت رواني سالخوردگان بسيار مهم است. سالخوردگان به اندازه¬اي كه ديگران به آنها عنوان پير و از كار افتاده نگاه مي¬كنند خود را ضعيف و ناتوان حس مي¬كنند. چنانكه در يك خانواده گرم و مهربان اغلب سالخوردگان بسيار راحت، آرام، مقاوم و با نشاط روزگار را مي¬گذرانند در نتيجه اين افراد حوصله نگهداري نوه¬ها، با همه شيطنتهايشان را دارند.
سالمندان به دليل بازنشستگي و دوري از فرزندان نياز به ارتباط و توجه عاطفي بيشتري را در خود حس مي¬كنند، كه اين نياز بايد به طور نسبي ارضا شود.
برنامه¬ريزي صحيح و استفاده از وجود سالمندان و تجربيات آنها هم تنهايي آنان را برطرف مي¬كند و هم منبعي مفيد و ارزشمند از معلومات و تجربيات را در اختيار جوانان نسل بعد قرار مي¬دهد و هم اينكه ديگر احساس هرز بودن و پوچ بودن نمي¬كنند زيرا از تجربه آنها استفاده مي¬شود.
زن يا مردي كه خود را زماني صاحب قدرت و نفوذ مي¬دانست، به يكباره خود را تنها و بدون قدرت مي¬يابد و اين جنبه ناراحتي، گاهي به حوادثي نامناسب مي¬انجامد و موجب ناراحتي رواني سالمند مي¬گردد.
1-7  بازنشستگي
بازنشستگي، براي اولين¬بار در آلمان، توسط بيسمارك و در قرن نوزدهم مقرر شد. هدف آن ملايم كردن سرنوشت كاركنان سالمند بود كه غالباً تمام زندگي خود را به زحمت گذرانده بودند و از آنجا كه زمان بازنشستگي در 65 سالگي فرا مي¬رسد و اميد زندگي كمتر از امروز بود، تعداد كمي از كاركنان واقعاً از آن بهره¬مند مي¬شدند وعده كمي از بازنشستگي به مدت طولاني استفاده مي¬كردند. ولي امروزه با طولاني شدن اميد زندگي بازنشستگي ديگر امتيازي نيست كه به تعداد كمي از افراد اختصاص داشته باشد و آنها نيز به مدت بسيار كم از آن استفاده كنند.
بازنشستگي به عنوان يك رويداد محسوب مي¬گردد و در برخي مواقع اين رويداد به قدري سريع به وقوع مي¬پيوندد كه خصوصيت يك رويداد ساده را به خود مي¬گيرد در صورتي كه بازنشستگي يكي از لحظات بحراني زندگي را تشكيل مي¬دهد و به اين عنوان با نوعي نگراني و عدم تعادل همراه است. علاوه بر اين، تغيير حالتي كه در ذات بازنشستگي وجود دارد بيشتر به عنوان يك باخت در نظر گرفته مي¬شود نه يك برد، يا به عبارتي بنا به تعبير يكي از روانشناسان (cutler 1972) بازنشستگي هميشه با از دست دادن اعتبار همراه است. بازنشستگي يعني جدايي از يك نقش: پس از بازنشستگي ديگر انسان مجبور نيست كاري را انجام دهد كه «ديگران مي¬خواهند» بلكه كاري را انجام مي¬دهد كه «خودش مي¬خواهد» و نكته حساس همين جاست. از آنجا كه فرد ديگر از طريق انتظارات بيرون راهنمايي نمي¬شود و عادت ندارد «كاري را كه خودش مي¬خواهد» انجام دهد ممكن است بيش از آنكه خود را آزاد احساس كند، سرگردان، مضطرب و افسرده بيابد.
به عبارتي مي¬توان گفت با انديشيدن تدابيري با به يكباره كنار نگذاشتن فرد واگذاري مشاغل برحسب توانائيها مي¬توان اين افسردگي و اضطراب را از بين برد و مجدداً هدفي براي زندگي آنان در نظر گرفت.به عبارتي مي¬توان گفت با انديشيدن تدابيري با به يك باره كنار نگذاشتن فردي و واگذاري مشاغل بر حسب توانائيها مي¬توان اين افسردگي و اضطراب را از بين برد و مجدداً هدفي براي زندگي آنان در نظر گرفت.
يكي از نكات مهم ديگر اين است كه اگر فردي به سن بازنشستگي رسيد و نتوانست از حقوق بازنشستگي استفاده كند و يا اين حقوق براي گذراندن زندگي او ناچيز بود چه مي¬توان كرد؟ برخي از كشورهاي اروپائي خصوصاً فرانسه و انگلستان و هلند و كشورهاي اسكانديناوي از مدتي پيش و خصوصاً بعد از جنگ جهاني دوم در اين راه پيشرفت بسيار كرده¬اند.
مهمترين اقدامات در زمينه مسكن است، با توجه به اين نكته كه همزيستي مكاني سالخوردگان با جوانان و بزرگسالان امكان¬پذير نيست زيرا شكل هسته¬اي و زن و شوهري خانواده ديگر چنين اجازه¬اي را نمي¬دهد بنابراين مسئله تأمين مسكن مناسب براي سالخوردگان چه غني و چه فقير مطرح مي¬شود. همه سالخوردگان احتياج به مسكن مستقل دارند با اين تفاوت كه اگر ثروتي داشته باشند خود آنرا تهيه مي¬كنند و اگر محتاج باشند بايد برايشان تهيه كرد.
– افراد سالمند، دوران بازنشستگي خود را در پاركها سپري مي¬كنند.
1- افراد سالمند در دوره بازنشستگي با پناه به پاركها، اوقات روز خود را مي¬گذرانند.

جدول 1- 1  سنين بازنشستگي در جهان
نام كشور    سن بازنشستگي مردان    سن بازنشستگي زنان
اتريش    65    60
فرانسه    65    65
آلمان    65    65
آمريكا    65    65
فنلاند    65    65
دانمارك    67    67
نروژ    67    67
مجارستان    60    55
شوروي    60    55
سوريه    60    55
تركيه    55    55
پاكستان    55    55
كويت    50    50
ساير كشورهاي آسيايي    60    60
بوليوي    70    70
هائيتي    55    55
كشورهاي آفريقايي    55    55

و……………………….

فهرست مطالب:

فصل اول
مقدمه :    2
1-1  سالمند كيست؟ پيري چيست؟    5
1 – 1 – 1 تعريف سالمند:    5
1-1-2  پيري چيست؟    5
1-1-3  سن زماني    5
1-1-4 سن جسمي و زيستي    6
1-1-5  سن رواني و عاطفي    6
1-1-6  سن اجتماعي    7
1-1-7 پيري از ديدگاه رواني    7
1-1-8  پيري از ديدگاه بهداشت جهاني    8
1-1-9 ويژگي دوران پيري    8
1 – 2 – 1 نظريه نقصان دستگاه ايمني    9
1-2-2 نظريه پير شدن سلولي    10
1-2-3 نظريه تغييرات سيستم غدد داخلي    10
1-2-4  نظريه توارثي    10
1-2-5 نظريه فرسودگي    10
1-2-6  نظريه مواد زايد    10
1-3  آثار و نتايج پيري    10
1 – 3 -1 اثرات فردي    11
1-3-2  اثرات اقتصادي    11
1-3-3  اثرات سياسي    11
1-3-4  اثرات جمعيتي    12
1-4   جنبه اجتماعي پير شدن    12
1 – 4 -1 نظريه عدم تعهد    12
1-4-2  نظريه فعاليت    13
1-4-3  نظريه محيط اجتماعي    13
1-4-4  نظريه تداوم    14
1-6  برخي احساسات مشترك در ميان سالمندان    14
1-7  بازنشستگي    15
1-8  اشخاص مسن به عنوان فرهنگ فرعي    17
1-9  طبقهبندي اجتماعي    17
1-10    نظر اسلام در مورد سالمندان    18
1-11 عوامل موثر بر پايگاه اجتماعي سالمندان    18
1 – 11 – 1 علل متزلزل شدن پايگاه اجتماعي سالمندان    19
1-12   سالمندان در ايران و جهان    20
1 – 12 -1 تاريخچه مسئله در بين برخي از عشاير ايران    21
1-12-2  بررسي وضعيت سالمندان در ساير كشورها    22
1-13  سالمندان از ديدگاه جمعيتشناسي    24
1 – 13 -1 سالمندان در جهان    25
1-13-2 سالمندان در ايران    25
1-13-3  مختصري درباره نرخهاي رشد جمعيت ايران در سالهاي 1335 تا 1365    26
1-13-4 بررسي ساخت جمعيتي سالمندان در كل كشور    27
1-13-5  توزيع سالمندان كل كشور بر حسب بخش    28
1-13-6 توزيع سالمندان كل كشور بر حسب ميزان سواد    29
1-13-7 توزيع سالمندان كل كشور بر حسب وضع زناشويي    29
1-13-8  توزيع سالمندان جامعه بر حسب محل زندگي در شهر يا روستا    30
1-14 مطالعه شاخصهاي جمعيتي سالمندان    31
1 – 14 -1 شاخص نسبت وابستگي سني سالمندي    31
1-14-2 شاخص نسبت سالمندان به كمسالان    31
1-14-3  شاخص نسبت وابستگي كل    31
1-14-4 بررسي جمعيت شناختي سالمندان در شهر تهران    31
فصل دوم
1-15 خانه سازي سالمندان:    33
الگوهاي طراحي سراهاي سالمندان    35
2-1  انتخاب سايت    35
2-1-1  نيازهاي سالمندان:    35
2 – 1 – 2 منطقه(حوزه) :    35
2-1-3  همسايگي ها :    36
2-1-4  اندازه، بر، شكل وتوپوگرافي و اكولوژي :    36
2-1-5  كاربريهاي مجاور:    36
2 – 2 طراحي    36
2-2-1 احساس مكان:    37
2 – 2 – 2 امكان انتخاب نقش:    37
2-2-3  فضاهاي خارجي :    37
2-2-4 فضاهاي داخلي :    40
2-2-5 ورودي و خروجي ساختمان بايد داراي شاخصه هاي طراحي زير باشد:    40
2-3 مطلوب هاي سالمندان    44
2-4 استانداردهاي طرارحي    45
2-5 واحدهاي مسكوني:    48
2-6 استانداردهای خانه های سالمندی طبق ضوابط سازمان بهزیستی:    49
2-6-1 شرایط عمومی ساختمان:    49
2-6-4 سالن‌ها و اتاق نشیمن خانه سالمندان    50
2-6-7 الکتروتراپی:    51
2-6-7-1  الکتروتراپی یا معالجه با برق چیست؟    51
2-6-8 حرکت درماني و مكانوتراپي:    56
2-6-9  شرح مختصر از فعالیت واحد فیزیوتراپی :    57
2-6-10  توصیه های طراحی فضای سبز برای سالمندان:    57
2-6-11  گل درمانی:    59
2-6-12  تاثیر رنگ گلها بر انسان:    60
2-6-13 گیاهان معطر:    62
2-6-14  كاربرد گیاهان معطر:    62
2-6-15  تقسیم‌بندی گیاهان معطر    63
فصل سوم
3-1 شرايط منطقه‌اي شهر تهران:    66
3-1-1  موقعيت جغرافيايي:    66
3-2 تجزيه و تحليل عوامل اقليمي:    66
3-2-1 دما :    66
3-2-2 باد    67
3-2-3 تابش آفتاب :    68
3-3  نمودار بيوکليماتيک ساختماني:    68
3-4  تعيين نوع اقليم شهر تهران:    69
3-5  تعيين جهت بهينه استقرار ساختمان:    70
3-6  شکل ساختمان در رابطه با اقليم :    70
3-7  مصالح ساختماني در رابطه با اقليم :    71
3-8 نتيجه گيري و تعيين تدابير طراحي اقليمي :    71
3-9  دلایل انتخاب منطقه 22 به عنوان مکان پروژه    72
3-10 سابقه شکل‌گیری منطقه 22 تهران    72
3-11   ویژگی‌های اقلیمی    73
3-12  وضعیت محیط طبیعی منطقه    74
3-13  توپوگرافی منطقه    75
3-14 خاک‌شناسی منطقه    75
3-15  حوزه‌های آبخیر    76
3-16  پتانسیل‌های اکولوژیکی منطقه    76
3-17 تقسیم‌بندی منطقه    77
3-18 تاریخچه محله    77
3-19  آمار ساکنین به تفکیک مذهب    78
3-20   موقعیت جغرافیایی محله    78
3-21  میدان اصلی موجود در محله    78
3-22   بزرگراه محله    78
3-23 خیابان‌ها    79
3-24  مراکز آموزشی    79
3-25  مراکز فرهنگی هنری    79
3-26  مراکز تفریحی- تاریخی- سیاحتی    80
3-27  مراکز ورزشی    80
3-28  مراکز مذهبی    80
3-29تحليل سايت پروژه    80
3-29-1  موقعيت و ويژگي‌هاي سايت    80
3-29-2  لايه‌هاي توپوگرافي سايت    81
3-29-3  ويژگي‌ها و پتانسيل‌هاي سايت    81
فصل چهارم
4-2 مجموعه مسكوني نگهداري از سالمندان، لورهات، نيوزلند، آرشيتكت راجر والكر    84
4-3   اتحاديه بازنشستگي فيرفاكس ويرجينيا:    89
4-4  خانه سالمندان در العاذر دوسان خوان    90
فصل پنجم
5-1 مبانی نظری معماری:    93
5-1-1  انسان و محیط و نیاز های آن    93
5-1-2  صورت و معنا    93
5-1-3  نظم    94
5-2 مبانی نظری طرح:    94
5-2-1  اهدف کلی:    95
5-2-2  درمعنا:    95
5-2-3  در عملکرد:    95
5-2-4 در شکل:    95
5-3   امکانات و محدودیتهای برنامهریزی و طراحی    95
5-3-1 امکانات:    95
5-3-2  محدودیتها:    95
5-4    96
5 – 5 برنامه فیزیکی طرح    97
5-6  روند طراحی    102
5-6-1    دیاگرام ارتباطی همکف    102
5-6-2 دیاگرام ارتباطی طبقه اول    102

فهرست منابع

فهرست جداول
جدول 1-1 سنین بازنشستگی در جهان  …………………………………………………………………………………………………… 17
جدول 1-2 نرخ سالیانه جمعیت …………………………………………………………………………………………………………….. 27
جدول 1-3 تعداد و نسبت سالمندان 60 ساله و بالاتر سرشماریهای  1335-1345-1355-1365 ………………………… 28
جدول 1-4 آمار سالمندان در سالهای 1335-1345-1355-1365 …………………………………………………………….. 28
جدول 1-5  توزیع سالمندان کل کشور بر حسب میزان سواد ………………………………………………………………………. 29
جدول 1-6 توزیع سالمندان کل کشور بر حسب وضع زناشویی ……………………………………………………………………. 29
جدول 1-7 توزیع سالمندان کل کشور بر حسب وضع زناشویی و جنسی ……………………………………………………….. 30
جدول 1-8 توزیع سالمندان کشور بر حسب محل سکونت  انها در شهر یا روستا …………………………………………….. 30
جدول 1-9 جمعیت 15 ساله و بالا شهر تهران بر حسب جنس و بستگی با رئیس خانوار……………………………………. 32
جدول 3-1 تعیین جهت وزش باد غالب در ماه های مختلف سال در شهر تهران …………………………………………….. 67
جدول 3-2 خیابانها ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 79
جدول 5-1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 97

فهرست تصاویر
شکل 2-1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 36
شکل 2-2 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 38
شکل 2-3 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 38
شکل 2-4 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 39
شکل 2-5 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 40
شکل 2-6 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 42
شکل 2-7 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 52
شکل 2-8 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 53
شکل 2-9 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 53
شکل 2-10 ………………………………………………………………………………………………………………………………………….53
شکل 2-11…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 53
شکل 2-12 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 54
شکل 2-13  ………………………………………………………………………………………………………………………………………….54
شکل 2- 14 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 55
شکل 2-15…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 55
شکل 2-16  …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 55
شکل 2-17 ………………………………………………………………………………………………………………………………………….56
شکل 2-18 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 56
شکل 2-19 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 57
شکل 2-20 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 58
شکل 2-21 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 59
شکل 2-22 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 60
شکل 2-23 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 60
شکل 2-24 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 61
شکل 4-1  …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 86
شکل 4-2 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 87
شکل 4-3 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 88
شکل 4-4 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 88
شکل 4-5 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 89
شکل 4-6 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 90
شکل 4-7 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 91
شکل 4-8 …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 91

فهرست نقشه ها

تصاویر فایل:

************************************************************************************

************************************************************************************