خانه كالبد بزگتر شماست . ( کتاب پیامبر- جبران خليل جبران)
خانه جايي است كه ساكنان آن احساس ناراحتي نكنند و اندرون خانه يا جايي كه زن و بچه زندگي مي كنند مي بايست تنوع زيادي داشته باشد تا خستگي احساس نشود . ( پيرنيا)
خانه پوششي است كه درتطابق با برخي ازشرايط رابطه صحيحي را بين محيط خارج و پديده هاي زيستي انسان برقرار مي سازد در خانه بايد يك فرد يا يك خانواده زندگي كند. يعني اينكه بخوابد، راه برود، دراز بكشد، ببيند و فكر كند . (لوكوربوزيه)
خانه مركز جهان است براي ساكنانش و براي محله اش شاخص ترين بنا در تحكيم مكان . (مور)

بي ترديد خانه قبل از اينكه دربرگيرنده مفهوم سكونت باشد جايگاه ادغام انديشه ها، روياها و خاطرات ماست كه روح آن با مفهوم خانواده عجين شده است . در جامعه معاصر ما خانه هر روز بيشتر از پيش از خانواده فاصله مي گيرد و لذا امروز در فضايي دو گانه زندگي مي كنيم و هرچند آرزوهايمان همواره اين بوده است كه همچون گذشته يكي تداوم ديگري باشد اما نيك مي دانيم كه در تحولات شگرف جامعه امروز ، خانه ديگر با خانواده همداستان نيست و گسست عميقي ميان اين دو فاصله انداخته است . ما بر انيم تا هر چند كوچك ولي در توان علم خود اين فاصله را كمتر كنيم .

برای توضیحات بیشتر و مشاهده فهرست مطالب و دریافت رساله به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

بخشی از مطالب و پروپزال:

موضوع تحقيق
بي ترديد كلمه مسکن پيوندي عميق و ناگسستني با مفهوم خانواده و خانوار در طول تاريخ داشته است . مسكن به عنوان كوچكترين و خصوصي ترين واحد سكونت و خانواده در مقام خردترين واحد جامعه بشري همواره در كنش متقابل با يكديگر بوده و هستند.
مسكن امروزي بايد بتواند به ضرورت هاي به وجود آمده و نيازهاي جديد نهاد خانواده پاسخي شايسته بدهد و بحران هاي اجتماعي جامعه و آشفتگي فرهنگي حاصل از آن را رفع كند. از طرفي تحولات عميق اجتماعي،فرهنگي و اقتصادي جامعه امروز ايجاب مي كند كه مسكن به عنوان يكي از مهم ترين نيازهاي جامعه بشري همگام با تحولات جديد متحول شود. چرا كه در غير اين صورت ، خود بستر بروز بحرانهايي جديد خواهد بود كه بيش از هر چيز بنيان خانواده را تحت تاثير قرار خواهد داد.
زندگي جمعي درمجتمع هاي مسكوني نيز به دور ازاين بحرانها نيست بلكه ساكنين آن چندين برابر هر خانه فردي دچار آن هستند.
در اين تحقيق برآنيم تا با رعايت قوانين و نظام هاي مصوب در اين مجتمع ها روح و روان انسان معاصر را كه گرفتار تنگناي فضايي غريب و نامهربان است ، آلايش دهيم تا در خانه اي با تصاوير و ابعاد وجودي اش زندگي كند.

بيان مسئله
ضرورت هاي جديد زندگي شهري مانند تحولات اقتصادي ، رشد جمعيت و افزايش مهاجرت و تحولات ساختاري در بينش سياسي و اقتصادي نحوه سكونت و معضل مسكن را دو چندان كرده است . هر چند در تقابل با اين بحران دولت اقدام به كوچك سازي واحدهاي مسكوني نموده و در شهرهاي بزرگ اشكال جديد سكونت در قالب آپارتمان ها ،برجها، و آلونكها پديدار شده اما آپارتمانهاي فعلي با شكل و معماري خاص خود درشهرهاي بزرگ نمي تواند جوابگو وتغذيه كننده قوي و غني روابط انساني خانواده هاي ساكن باشد. به طور بالقوه اين شكل سكونت با طراحي و نحوه ساخت وساز و معماري و شكل فيزيكي خاص خود ، تناسبي با سطح و ميزان روابط متراكم انساني و افراد تحت پوشش خويش ندارد.
بسياري از مصاديق اين شكل سكونت ، به مثابه خوابگاهي هستند كه جمعيت متقاضي مسكن را بدون داشتن ارتباط روحي و عاطفي در خود جاي مي دهند . در طراحي و برنامه ريزي اين مجموعه هاي مسكوني كمتر توجهي به روابط همسايگي و طراحي بر مبناي ذوق وسليقه وآداب و رفتارهاي مثبت اجتماعي شده است . از طرفي به دليل فقدان فضاي كافي و تراكم بيش از حد و قيمت زمين ،ساختمان ها بدون وجود فضاي باز، نور كافي و ديدن افق و طبيعت پيرامونشان شكل مي گيرند.اين در حالي است كه معابر اين آپارتمانها فقط عرصه حركت اتومبيل است، به دور از فضاي سبز و فضاهاي فرهنگي .اين مجموعه هاي مسكوني به حالتي درآمده اند كه اختلاف بين ساكنان خود را ، اگر چه از نظر مكاني به هم نزديك اند. دامن زده اند و از نظر روحي و رواني آنها را از هم دور نموده اند .
ليكن به نظر مي رسد با توجه به بافت فرهنگي جامعه ايران و بروز تحولات نامطلوب اين چنيني در زير ساخت هاي جامعه تاثيرات جبران ناپذيري خواهد گذاشت . و اين زماني به تحقق مي رسد كه از الگوهاي متناسب با فرهنگ خود استفاده كنيم .
فصل اول – مطالعات پایه
تعاریف و مفاهیم مسکن
سیر تاریخی اسکان انسان
ویژگی های محیط زندگی
مفهوم اقتصادی
تعاریف و مفاهیم مسکن
واژه «مسکن» در زبان عرب به محل سکونت، جای باش، منزل، مقام ، جای آرام، آرامگاه، مقر جایگاه و نشیمن است. گاهی امروز به جای «مسکن» از کلمه، «خانه» استفاده میشود. این کلمه در گذشت به «اتاق» اطلاق می شد. در استان خراسان مخصوصا مشهد و جنوب این استان هنوز هم واژه «خانه» را گاهی در معنی گذشته اش، یعنی «اتاق» به کار میبرند.
در تعریف «مسکن» مطالب مختلفی نوشته شده که تعدادی از آنها به شرح زیر است:
براساس سرشماری سال 1365، «واحد مسکونی مکانی است که در زمان سرشماری یک یا چند خانواده در آن سکونت دارد.منظور از مکان، فضا یا محوطه های محوری است که یک یا چند ورودی به شارع عام (کوچه، خیابان، بازار، میدان و …) یا به شارع خاص ( راهروی مشترک، راه پله مشترک و …) داشته باشد».
براساس طرح سرشماری عمومی ساختمان ، واحد مسکونی به شرح زیر تعریف شده است:
« منظور از واحد مسکونی فضایی است مشتمل بر حداقل یک اتاق، یک آشپزخانه و یک مستراح که تمام و یا قسمتی از ساختمان را تشکیل می دهد و دارای ورودی اختصاصی به خیابان، کوچه، راه پله یا راهروی مشترک بوده و به منظور غذا خوردن، دور هم نشستن و خوابیدن توسط یک یا چند خانواده مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین در تعریف مسکن آمده است:« خانه که در مفهوم شهر سازی آن را مسکن می گویند در واقع همان سر پناه است. خانه، لانه، آشیانه یک نیاز عاطفی برای هر موجود زنده است، مکانی همساز برای بقای پایداری و تداوم نسلها این نیاز درونی برای رشد به یقین ضروری تر است. انسان خانه را محل پرورش و پایگاه تعالی می داند.» و بالاخره تعریفی که در اینجا بیشتر مورد توجه قرار گرفته ، چنین است: « مسکن نهادی است که یک سلسله از امیال و آرزوها و نیازهای پیچیده موجب خلق آن می شود و فقط یک ساخت ساده نیست. از آنجایی که ساختن خانه به وجود آوردن یک نهاد فرهنگی است، لذا شکل کلی و فضاها و وسایل آن و آداب و رسوم داخلی آن به شدت تحت تاثیر محیط فرهنگی می باشد که این خانه به آن فرهنگ تعلق دارد.
اهمیت نگرش به مفاهیم مسکن، در تعریف آن از نظر بعد، نقش و کاربرد آن است و اینکه به مقوله مسکن بویژه در قالب مفاهیم و بخشهای فعالیت چگونه نگاه می شود.
واحد مسکونی کانون و یا محور اصلی خانواده است. واحد مسکونی باید شامل فضای کافی برای غذا خوردن، دور هم نشستن، خوابیدن، فعالیتهای از قبیل انجام تکالف کودکان و فعالیتهای اساسی دیگر باشد.
سیر تاریخی اسکان انسان
بی اغراق کلمه« مسکن» یا « خانه» یا آنچه رساننده مفهوم محل سکونت خانواده هاست در همه جوامع مفهومی متعالی و مقدس است. انسانها در بیرون از خانه درگیرنبردی طولانی و دائمی برای زندگی کردن هستند. سرما و گرما و باد و باران همه، بشر، بیرون از خانه را به شکلی تحدید می کند.
هرقدرکه مردم بدوی وقدیمی اند،آنچه«خانه»نامیده می شود اهمیت وارزش بیشتری پیدا می کند.
به طوری که دفاع از خانه وظیفه بزرگی به شمار می رفته است. در قبیله های بسیار ابتدایی خانه بیشتر ناحیه وسیع قبیله است تا بناهای موقتی که خانواده را در برابر باد و باران حفظ می کند یا محلی که انسان شب را آ«جا می گذراند. بدین جهت هر بیگانه ای که بی اجازه بر خاک مقدس ( در اصل خانه قبیله بشمار می رود) قدم بگذارد، محکوم به مرگ است.
اگر به دورانهای اولیه زندگی انسان بر گردیم، غار، کهنترین سکونتگاهی است که طبیعت به انسان ارزانی داشته و انسان در آن زندگی می کرده است.
دوران نو سنگی به عنوان آغاز تولید مواد غذایی و خروج انسان از حالت مصرف کننده صرف به تولید کننده مواد غذایی مورد نیاز است. در حقیقت دوران نو سنگی دوران اسکان و روی آوردن انسان به خانه سازی است. ویل دورانت در این باره می گوید: در همین عصر نو سنگی است که مقدمات فن خانه سازی مشاهده می شود از انسان دیرینه سنگی هیچ اثری به جای نمانده است تا از روی آن بتوانیم فرض کنیم خانه و جایگاه دیگری جز غار وجود داشته است. ولی هنگامی که به اثار نو سنگی می رسیم بعضی از لوازم خانه سازی، مانند نردبان ، قرقره و اهرم و پاشنه در را مشاهده می کنیم.
« در این دوران که انسان به مرحله تازه از حیاط خویش که کشاورزی و دامپروری بود وارد شد، سکونت هم نتاثر از آن شکل دیگری به خود گرفت. مردمان از زندگی در حال کوچندگی به ساخته خانه های دائمی پرداختند. زیرا آنها نمی توانستند از مزارع و گروه خود دور باشند
در جوار خود غذای کافی و حیوانات کافی می توانستند بپرورانند. بنابراین مردمان بسیاری مشغول کار بودند. آنها همگی در جوار گروه و مزارع خویش در یک دهکده زندگی می کردند. » بدین ترتیب یک جانشینی شکل می گیرد و نخستین روستاها به وجود می آیند. شاید قرنها در مسکن تغییر چندانی ایجاد نشد، با پیدا شدن شهرها در کنار روستاها و افزایش جمعیت به تدریج مسکن شکل پویا و دینامکی پیدا کرد.

فصل دوم – مطالعات تکمیلی
گونه شناسی مسکن
گونه شناسی معماری خانه ها
حریم و قلمرو
بررسی عوامل مطلوبیت مسکن
1- از نقطه نظر فرهنگی: این مسئله همین طور که اشاره شد یکی از مهمترین مسائل در طراحی خانه های مسکونی می باشد. خانه ای که در تقسیم بندی فضایی آن عامل فرهنگ و نحوه زیست مردم رعایت نشده باشد، به هیچ عنوان خانه مطلوبی برای ساکنان ان نیست. و چه بسا در این گونه موارد ساکنین خانه بعد از مدتی مطابق میل خود تغییراتی در پلان داخلی خانه انجان میدهند.
روی همین اصل معمار باید کاملا روی فرهنگ و نحوه زیست و آداب و رسوم افراد شناخت پیدا کند و شناخت هر چه بیشتر آن باعث مطلوبیت خانه برای ساکنین خواهد بود. به عنوان مثال داشتن فضاهای مجزا برای جنسهای مختلف و سنین متفاوت، ایجاد عرصه های عمومی و خصوصی در خانه از عوامل ایجاد مطلوبیت در خانه می باشد.

و……….

فهرست مطالب:

عنوان صفحه
مقدمه
موضوع تحقیق
بیان مسئله
بیان اهداف
پیشینه تاریخی
فصل 1 : مطالعات پایه
تعاریف و مفاهیم مسکن……………………………………………………………………………..16
سیر تاریخی اسکان انسان…………………………………………………………………………..18
ویژگی های محیط مسکونی………………………………………………………………………….19
مفهوم اقتصادی……………………………………………………………………………………….20
فصل 2 : مطالعات تکمیلی
بررسی عوامل مطلوبیت مسکن…………………………………………………………………..22
گونه شناسی مسکن………………………………………………………………………………. 23
تقسیم بندی فضای خانه ها (خصوصی- عمومی)………………………………………………..27
تفاوت های سازمان فضایی خانه های تاریخی و معاصر………………………………………….34
گونه شناسی معماری خانه های درونگرا و برونگرا……………………………………………..35
طبقه بندی مجموعه های مسکونی………………………………………………………………..38
حریم به عنوان یکی از نیازهای ذاتی انسان……………………………………………………….38
حریم و معماری مسکونی ایران……………………………………………………………………..40
درونگرایی در معماری مسکونی ایرانی……………………………………………………………..40
حیات به عنوان حریم خانه…………………………………………………………………………….41
ماهیت وجودی حریم…………………………………………………………………………………..43
اصل قلمرو………………………………………………………………………………………………43
مفاهیم رفتار مربوط به قلمرو………………………………………………………………………….45
تحلیل تعریفی قلمرو………………………………………………………………………………… 46 انواع قلمرو…………………………………………………………………………………………………… 47
قلمرو اولیه……………………………………………………………………………………………..47
قلمرو ثانویه……………………………………………………………………………………………..48
قلمرو عمومی………………………………………………………………………………………….49
راهبردهای مناسب برای بررسی رفتار قلمرویی………………………………………………… 49
نقش علائم در قلمرو………………………………………………………………………………….50
قلمرو سازوکاری برای نظارت بر روابط اجتماعی…………………………………………………. 51
حریم…………………………………………………………………………………………………..53
نیاز به وجود حریم در انسانها…………………………………………………………………… 54
حریم در اسلام………………………………………………………………………………………..55
حریم و فرهنگ…………………………………………………………………………………………..56
حریم و تجسس…………………………………………………………………………………..57
حریم بصری………………………………………………………………………………………… 57
حریم شنیداری…………………………………………………………………………………….58
حریم و امنیت……………………………………………………………………………………… 59
حریم و مالکیت……………………………………………………………………………………. 61
حریم و قلمرو………………………………………………………………………………………. 62
حریم و قوانین……………………………………………………………………………………….63
حریم و اقلیم………………………………………………………………………………………..64
سلسله مراتب در حریم……………………………………………………………………………… 64
حریم خصوصی……………………………………………………………………………………..65
حریم خصوصی و رفتار انسانها…………………………………………………………………. 66
حریم خصوصی و طراحی محیط………………………………….69 حریم خصوصی در طراحی خانه……………………………………………………………………………………………………..69
بررسی سابقه تاریخی سلسله مراتب حریم در معماری کشورهای مختلف………………… 70
حریم به عنوان مفصلی بین فضاها………………………………………………………………..71
تاثیر معماری بر رفتار انسانها نسبت به حریم دیگران………………………………………….. 72
رعایت مشرفیت در واحدهای مسکونی……………………………………………………………73
طراحی فضای مخصوص کودکان…………………………………………………………………….74
فصل 3 : مطالعات تطبیقی
بررسی مجتمع مسکونی زیتون اصفهان و خیام مشهد…………………………………………. 79
فصل 4 : مطالعات زمینه (معرفی سایت)
خصوصیات بافت شهری مشهد…………………………………………………………………….83
خصوصیات کالبدی شهر مشهد…………………………………………………………………….. 84
توسعه کالبدی شهر مشهد………………………………………………………………………….. 85
معرفی سایت…………………………………………………………………………………………. 86
موقعیت محدوده………………………………………………………………………………………….86
ابعاد و اندازه………………………………………………………………………………………… 86
شکل و تناسبات……………………………………………………………………………………… 86
مطالعات بیرون زمین………………………………………………………………………………… 87
جهت گیری توده ها………………………………………………………………………………….. 87
تصاویر سایت……………………………………………………………………………………….. 90
مطالعات اقلیمی…………………………………………………………………………………….90
درجه حرارت…………………………………………………………………………………………… 91
تعداد روزهای یخبندان………………………………………………………………………………. 91
میزان بارندگی…………………………………………………………………………………………. 91
رطوبت نسبی………………………………………………………………………………………… 91
تابش آفتاب……………………………………………………………………………………………. 92 باد…………………………………………………………………………………………………….. 92
نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………. 92
مطالعه و بررسی وضعیت مسکن…………………………………………………………………….93
واحد مسکونی……………………………………………………………………………………. 93
زمین مسکونی………………………………………………………………………………….. 93
زیربنای مسکونی…………………………………………………………………………….. 94
تراکم ساختمانی……………………………………………………………………………………. 94
تراکم خالص مسکونی………………………………………………………… 94 ظوابط برنامه فیزیکی………………………………………………………………………………………………. 95
سطح اشغال………………………………………………………………………………………….. 95
تعداد طبقات………………………………………………………………………………………….95
الگوی مسکن………………………………………………………………………………………….. 96
متوسط زیربنا………………………………………………………………………………………… 97
ارتفاع…………………………………………………………………………………………………… 97
ترکیب تیپ های مختلف آپارتمانی……………………………………………….. 98 مبانی نظری معماری…………………………………………………………………………………………. 98
آنالیز سایت……………………………………………………………………………………. 101

برنامه فیزیکی ………………………………………………………………………………..124
فصل 5 : طراحی
منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………. 133

تصاویر فایل:

************************************************************************************

************************************************************************************